Ακύρωση ανυπόστατης -λόγω μη δημοσίευσης- κανονιστικής πράξης εκδοθείσας υπό μορφή εγκυκλίου για λόγους ασφάλειας δικαίου
Με την κρινόμενη αίτηση ζητήθηκε η ακύρωση της 46/15.10.2018 πράξης του Διοικητή του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης («ΕΦΚΑ») με θέμα «Ασφάλιση Εργαζομένων στον Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων στους προβλήτες ΙΙ και ΙΙΙ του Λιμένα Πειραιώς» και της Φ 10141/οικ 36181/937/20.8.2018 απόφασης του Υφυπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και ήδη Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με θέμα «Σχετικά με την ασφάλιση εργαζομένων στο Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων στους προβλήτες ΙΙ και ΙΙΙ του Λιμένα Πειραιώς». Σε καμία από τις διατάξεις της περί λιμένων νομοθεσίας δεν απαντάται ορισμός του «λιμενικού χώρου» κατά την έννοια της κοινωνικο-ασφαλιστικής νομοθεσίας. Στην κοινωνικοασφαλιστική νομοθεσία, κατά τον διαχρονικό καθορισμό των πινάκων βαρέων και ανθυγιεινών επαγγελμάτων, χρησιμοποιείται ως ορισμός ο «λιμενικός χώρος» χωρίς να γίνεται διάκριση ανάμεσα σε λιμάνι και λιμενική εγκατάσταση. Κατά την έννοια της κρίσιμης εν προκειμένω διάταξης της περίπτωσης 41 του Πίνακα Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων της Υ.Α.10221/ οικ.26816/929/2.12.2011, ως λιμενικός χώρος νοείται ο χώρος εκείνος του λιμένα στον οποίο εκτελούνται εργασίες τείνουσες στην εξυπηρέτηση της εν γένει εμπορικής κίνησης του λιμένα. Ο χώρος αυτός σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να εμπίπτει εντός συγκεκριμένων χωρικών ορίων στα οποία οπωσδήποτε περιλαμβάνεται η χερσαία ζώνη λιμένος, όπως αυτή προκύπτει από την ισχύουσα περί λιμένων νομοθεσία και καθορίζεται από τον εκάστοτε Οργανισμό Λιμένος. Περαιτέρω, από όλη την έκταση του λιμένος η συγκεκριμένη περίπτωση του ισχύοντος πίνακα ΒΑΕ εφαρμόζεται για τους χώρους εκείνους όπου εκτελούνται οι εργασίες που εξυπηρετούν την κίνηση του λιμένος με τη διακίνηση φορτίων και εμπορευμάτων, τη διεξαγωγή θαλάσσιων μεταφορών και την εν γένει εξυπηρέτηση του εμπορίου, στους οποίους, αναμφίβολα, περιλαμβάνονται και οι προβλήτες. Με τη δεύτερη προσβαλλόμενη πράξη του Υφυπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η οποία απευθύνεται προς τον ΕΦΚΑ, διευκρινίζεται ότι στον όρο «λιμενικοί χώροι» της 41ης περίπτωσης του πίνακα Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων εμπίπτουν και οι προβλήτες ΙΙ και ΙΙΙ του λιμένος Πειραιώς. Με το περιεχόμενο αυτό η δεύτερη προσβαλλόμενη πράξη αποδίδει ορθώς την έννοια του νόμου και ειδικότερα προσδιορίζει το εύρος του εννοιολογικού περιεχομένου του όρου «λιμενικοί χώροι», όπως αυτός χρησιμοποιείται στον οικείο πίνακα ΒΑΕ. Συνεπώς, η πράξη αυτή, η οποία επαναλαμβάνει απλώς το νόμο κατά την αληθή του έννοια και δεν θέτει πρωτογενώς η ίδια δικαιώματα και, αποτελεί απλή ερμηνευτική εγκύκλιο και δεν έχει εκτελεστό χαρακτήρα και συνεπώς, προσβάλλεται απαραδέκτως. Από τις διατάξεις των άρθρων 42 § 1 και 35 § 1 του Συντάγματος επιβάλλεται η πλήρης δημοσίευση όχι μόνο των τυπικών νόμων αλλά και όλων των κανονιστικών διοικητικών πράξεων, ως συστατικό στοιχείο του κύρους τους. Κατά την έννοια των άρθρων 5 § 2 περ. θ΄ και 8 του ν. 3469/2006, κανονιστικές πράξεις, οι οποίες, ελλείψει ειδικής πρόβλεψης περί άλλου τρόπου δημοσίευσής τους, είναι δημοσιευτέες στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αποκτούν νόμιμη υπόσταση μόνο με τη δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Συνεπώς, οι πράξεις αυτές αν δεν δημοσιευθούν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως είναι ανυπόστατες. Ωστόσο, λόγω της φύσης και του περιεχομένου τους, αλλά και για λόγους ασφάλειας δικαίου, οι μη δημοσιευθείσες κανονιστικές πράξεις, αν και είναι ανυπόστατες, είναι ακυρωτέες προς αποφυγή του ενδεχομένου της εφαρμογής τους. Κατά το σκέλος του (υπό στοιχείο β), με το οποίο το πρώτο κατά σειρά προσβαλλόμενο έγγραφο του Διοικητή του ΕΦΚΑ ορίζει ως χρόνο έναρξης ισχύος της περιλαμβανομένης στον πίνακα ΒΑΕ ως 41ης περίπτωσης επί των εργαζομένων στις προβλήτες ΙΙ και ΙΙΙ του λιμένος Πειραιώς την από 8/2018 μισθολογική περίοδο, δηλαδή χρόνο έναρξης ισχύος διαφορετικό από το χρόνο έναρξης ισχύος που προβλέπεται από την ισχύουσα και ερμηνευόμενη εν προκειμένω διάταξη νόμου και είναι η 1η.1.2012, έχει κανονιστικό χαρακτήρα, διότι θέτει νέο κανόνα δικαίου. Δεδομένου, όμως, ότι, παρά το ως άνω κανονιστικό περιεχόμενό της, η πράξη αυτή, κατά το εν λόγω σκέλος της, δεν έχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, είναι ως προς το σκέλος της αυτό ανυπόστατη και ακυρωτέα για λόγους ασφάλειας του δικαίου. Συνεπώς, για τον λόγο αυτό, ο οποίος εξετάζεται αυτεπαγγέλτως, η κρινόμενη αίτηση, έγινε εν μέρει δεκτή μόνο κατά το μέρος με το οποίο πλήσσεται το πιο πάνω σκέλος της πρώτης προσβαλλόμενης πράξης του Διοικητή του ΕΦΚΑ.