2. Την ημέρα της διαμεσολάβησης
Την ημέρα της διαμεσολάβησης, ο διαμεσολαβητής φτάνει εγκαίρως στο χώρο και ελέγχει τις αίθουσες όπου θα παρευρίσκονται τα μέρη, καθώς και ότι όλα όσα είχε ζητήσει βρίσκονται στη θέση τους. Προϋπαντά τα μέρη, οδηγεί τον καθένα στο χώρο του και φροντίζει να μάθει αν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη ανάγκη των μερών που θα πρέπει να καλυφθεί, όπως διαλείμματα για κάπνισμα, συγκεκριμένη ώρα λήψης φαρμάκων κ.λπ., ώστε τα μέρη να αισθάνονται άνετα. Η έγνοια, το νοιάξιμο του διαμεσολαβητή για τις ανάγκες των μερών αποτελούν τα θεμέλια για να χτιστεί η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών και του διαμεσολαβητή, ώστε τα μέρη να νοιώθουν ότι βρίσκονται σε ασφαλή χέρια. Η σχέση αυτή είναι καθοριστική για την επίτευξη συμφωνίας.
Η διαδικασία ξεκινά με την πρώτη κοινή συνάντηση. Πολλές φορές τα μέρη δεν είναι έτοιμα γι’ αυτή την κοινή συνάντηση και ο διαμεσολαβητής χρειάζεται να συζητήσει μαζί τους, ώστε να προλειάνει το έδαφος, μιας και είναι βασικό τα μέρη να συναντηθούν και να ανταλλάξουν απευθείας τις απόψεις τους. Το πού θα καθίσει ο καθένας κατά τη διάρκεια της πρώτης κοινής συνάντησης, όπως και όλων των επόμενων κοινών συναντήσεων, είναι καθαρά αρμοδιότητα και ευθύνη του διαμεσολαβητή, συνοδεύει το κάθε μέρος στη θέση του, ώστε ο καθένας αφενός να αισθάνεται άνετα και ασφαλής και αφετέρου να βρίσκεται δίπλα στο καταλληλότερο πρόσωπο για τη μεταξύ τους προώθηση επικοινωνίας, αλλά και για να αποφευχθεί να καθίσουν κατ’ αντιπαράθεση. Καλό είναι ο διαμεσολαβητής να είναι στο κέντρο και να έχει από ένα μέρος σε κάθε πλευρό του. Η εναλλαγή θέσεων δίνει στα μέρη μια άλλη προοπτική. Και συνήθως η επίτευξη συμφωνίας είναι αποτέλεσμα μιας άλλης προοπτικής.
Ο διαμεσολαβητής συστήνει τα συμμετέχοντα άτομα μεταξύ τους, ρωτάει τον καθένα ξεχωριστά πώς θέλει να του απευθύνεται (στον ενικό, στον πληθυντικό, με το μικρό του όνομα ή με το επίθετο) και ζητάει από τα μέρη να υπογράψουν τη συμφωνία για προσφυγή στη διαμεσολάβηση.
Την εναρκτήρια ομιλία την κάνει ο διαμεσολαβητής κατά την πρώτη κοινή συνάντηση των μερών. Με απλά λόγια εξηγεί τη διαδικασία των από κοινού ή κατ’ ιδίαν συναντήσεων, ξεκαθαρίζει το ρόλο του στην όλη διαδικασία, λέγοντας στα μέρη ότι αυτά τα ίδια ελέγχουν πλήρως το αποτέλεσμα της διαδικασίας. Τονίζει ότι ο ίδιος είναι ένα τρίτο σε σχέση με τα διαφωνούντα μέρη πρόσωπο, που θα βοηθήσει τα μέρη να βρουν μια κοινά αποδεκτή λύση, όντας ο ίδιος απαλλαγμένος από το πρόβλημα, το συναίσθημα ή τις οικονομικές πιέσεις των διαδίκων και ανεπηρέαστος από τις λεπτομέρειες των υπό διαπραγμάτευση θεμάτων. Θα τονίσει ότι ο ίδιος δεν αποφασίζει με βάση το σωστό ή το δίκαιο, δεν προτείνει λύσεις, δεν κάνει προβλέψεις ως προς το τι θα έκρινε το δικαστήριο, δεν κρίνει την υπόθεση, δεν κάνει αναφορές στο ποιο μέρος έχει δίκιο και ποιο όχι, απλά είναι ο καταλύτης που προσπαθεί να φέρει κοντά τα μέρη ξεκαθαρίζοντας ζητήματα και ρίχνοντας άπλετο φως στο ποια ακριβώς είναι τα συμφέροντα των μερών. Επίσης δίνει στα μέρη μια εικόνα του πώς θα εξελιχθεί η ημέρα, (καλό θα είναι να θέσει μια συγκεκριμένη ώρα τερματισμού της διαδικασίας, ώστε να υπάρχει και ένας μοχλός πίεσης των μερών) και θα υπενθυμίσει στα μέρη για άλλη μια φορά τις βασικές αρχές της διαμεσολάβησης (απόρρητο, εμπιστευτικότητα, εξουσία των μερών μόνο να αποφασίσουν και όταν καταγραφεί η συμφωνία τους αυτή να την κηρύξουν εκτελεστή).
Μετά το διαμεσολαβητή, τα μέρη θα κάνουν και αυτά τις εναρκτήριες ομιλίες τους, προβάλλοντας αφενός τη διαφωνία και αφετέρου τις θέσεις τους. Μετά την ομιλία και των δυο μερών, ο διαμεσολαβητής μπορεί να παρατείνει την κοινή συνάντηση, άλλως καλεί το κάθε μέρος να αποσυρθεί στο δικό του δωμάτιο, ώστε να αρχίσει η διαδικασία των κατ’ ιδίαν συναντήσεων με το κάθε μέρος (in caucus). Πολλές φορές με ρωτάνε πώς ξέρω πότε να φέρω τα διαφωνούντα μέρη σε κοινή συνάντηση ή πότε να διακόψω αυτή την κοινή συνάντηση. Απαντώ με τον τρόπο που ένας σκωτσέζος συνάδελφός μου περιέγραφε την εκπαίδευσή του στο σημάδι των πήλινων περιστεριών (clay pigeon shooting). Ο εκπαιδευτής του, του έλεγε ότι θα πρέπει να σημαδεύει μόλις το περιστέρι έφτανε σε απόσταση μιας πόρτας (at a gate’s distance) και όταν ρωτούσε πόσο είναι αυτή η απόσταση, του απαντούσε «αυτό είναι το δύσκολο να βρεις…».
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΗΜΟΣΘ. ΣΚΟΡΔΑΚΗ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ & ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΜΕΝΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΡΙΑ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΡΙΑ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΩΝ
SOLICITOR Αγγλίας & Ουαλίας
Πηγή: «Η ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟ 3898/2010 – ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ» Βασιλική Σκορδάκη, Αθήνα 2012