Από τη διεθνή πρακτική, αλλά και από διάφορους ελληνικούς οργανισμούς, σταχυολόγησα Ρήτρες Διαμεσολάβησης, με κοινό γνώρισμα ότι είναι γενικές, αναφέρονται στην έννομη σχέση και εμπεριέχονται στο σώμα της κύριας σύμβασης.
- CEDR
«Εάν προκύψει οποιαδήποτε διαφορά σε σχέση με αυτή τη σύμβαση, τα συμβαλλόμενα μέρη θα προσπαθήσουν να την επιλύσουν με διαμεσολάβηση και σύμφωνα με τον Κώδικα Πρότυπης Διαμεσολάβησης του CEDR και η διαμεσολάβηση θα λάβει χώρα, εκτός αν συμφωνηθεί κάτι διαφορετικό από τα μέρη, μέσα σε 28 ημέρες απόταν ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη κοινοποιήσει αίτημα διαμεσολάβησης στο άλλο. Εκτός αν κάτι άλλο συμφωνηθεί από τα συμβαλλόμενα μέρη, ο διαμεσολαβητής θα ορισθεί από το CEDR.
Η διαμεσολάβηση θα πραγματοποιηθεί (ορίζεται η πόλη/χώρα κάποιου από τα συμβαλλόμενα μέρη ή κανενός των δυο) και η γλώσσα της διαμεσολάβησης θα είναι η αγγλική. Η συμφωνία της διαμεσολάβησης, όπως αναφέρεται στον Κώδικα Πρότυπης Διαμεσολάβησης του CEDR θα διέπεται και ερμηνεύεται και εφαρμόζεται με βάση το κοινό δίκαιο, της Αγγλίας και Ουαλίας.
Αν η διαφορά δεν επιλυθεί με διαμεσολάβηση μέσα σε 14 ημέρες από την έναρξη της διαδικασίας της διαμεσολάβησης ή μέσα στο χρονικό διάστημα που εγγράφως θα συμφωνήσουν τα μέρη, η διαφορά θα παραπέμπεται ώστε τελικά να λυθεί με διαιτησία.».
Βασικά στοιχεία της ρήτρας αυτής είναι ότι αφορά κάθε διαφορά σε σχέση με τη σύμβαση στην οποία εμπεριέχεται, καθορίζει πώς ενεργοποιείται, τα χρονικά περιθώρια διενέργειάς της, πως θα οριστεί ο διαμεσολαβητής, σε ποια γλώσσα θα διεξαχθεί, ποιο δίκαιο τη διέπει, τα οποία πρέπει να εμπεριέχονται κατ’ ελάχιστον και σε κάθε ρήτρα διαμεσολάβησης που πρόκειται να συμπεριλάβουμε κι εμείς σε δικές μας συμβάσεις.
- WIPO (Διεθνής Οργανισμός Πνευματικών Δικαιωμάτων)
«Όλες οι διαφορές, οι αντιπαραθέσεις ή τα αγωγικά αιτήματα που προκύπτουν από την παρούσα σύμβαση ή σε σχέση με αυτή, καθώς και από κάθε μεταγενέστερη τροποποίηση της παρούσας σύμβασης, συμπεριλαμβανομένων, ενδεικτικά, των διαφορών σχετικά με την σύναψη της σύμβασης, την εγκυρότητα, τη δεσμευτικότητα, την ερμηνεία, την εφαρμογή, την παράβαση ή την καταγγελία της σύμβασης, καθώς και κάθε εξωσυμβατική απαίτηση, θα υποβάλλονται σε Διαμεσολάβηση βάσει των Κανόνων Διαμεσολάβησης του WIPO. Η έδρα της Διαμεσολάβησης θα είναι [καθορίστε την έδρα]. Η γλώσσα στην οποία θα διεξαχθεί η διαδικασία της Διαμεσολάβησης θα είναι τα [καθορίστε την επιθυμητή γλώσσα].».
- ICC (International Commercial Chamber) Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο
Το Διεθνές Εμπορικό Επιμελητήριο έχει πολλές εναλλακτικές προτάσεις για ρήτρες διαμεσολάβησης σε διεθνείς συμβάσεις, όπου: Ρήτρα Α, με δυνατότητα να χρησιμοποιηθούν οι Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC: «Τα μέρη σε οποιαδήποτε στιγμή, επιφυλασσομένων των διατάξεων περί άλλων διαδικασιών προσπαθούν να λύσουν την όποια διαφορά προκύψει σε σχέση με την παρούσα σύμβαση, σύμφωνα με τους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC». Προτροπή αλλά όχι δεσμευτικότητα
Στη ρήτρα αυτή υπάρχει υποσημείωση ότι: «Συμπεριλαμβάνοντας αυτή τη ρήτρα στη σύμβασή τους, τα μέρη αποδέχονται ότι οι διαδικασίες, σύμφωνα με τους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC τους παρέχονται ανά πάσα στιγμή. Αυτή η ρήτρα δεν επιβάλλει στα μέρη να προβούν σε κάποια ενέργεια, αλλά η ύπαρξη αυτής της ρήτρας έχει σχεδιαστεί για να τους θυμίζει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τη διαμεσολάβηση ή κάποια άλλη μορφή εξώδικης επίλυσης ανά πάσα στιγμή. Επιπρόσθετα, μπορεί να παράσχει τη βάση για ένα εκ των μερών να προτείνει στο άλλο μέρος προσφυγή στη διαμεσολάβηση. Ένα ή περισσότερα μέρη μπορούν να ζητήσουν από το Διεθνές Κέντρο Εξώδικης Επίλυσης του ICC βοήθεια σε αυτήν τη διαδικασία.».
Ρήτρα Β, με υποχρεωτικότητα να εξετάσουν τα μέρη τη δυνατότητα να παραπέμψουν τη διαφορά τους στους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC: «Στην περίπτωση που προκύψει οποιαδήποτε διαφορά από ή σε σχέση με την παρούσα σύμβαση, τα μέρη συμφωνούν, κατ’ αρχάς ότι θα συζητήσουν και θα εξετάσουν τη δυνατότητα να παραπέμψουν τη διαφορά στους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC.
Στην υποσημείωση αυτής της ρήτρας αναφέρεται ότι «Αυτή η ρήτρα κάνει ένα βήμα πιο πέρα από τη ρήτρα Α και ζητά από τα μέρη, όταν μια διαφορά προκύψει, να συζητήσουν και να εξετάσουν από κοινού τη δυνατότητα να παραπέμψουν τη διαφορά στους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC. Ένα ή περισσότερα μέρη μπορούν να ζητήσουν από το Διεθνές Κέντρο Εξώδικης Επίλυσης του ICC βοήθεια σε αυτήν τη διαδικασία. Αυτή η ρήτρα αρμόζει όταν τα μέρη δεν θέλουν να δεσμευτούν ότι θα παραπέμψουν τη διαφορά στους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC, αλλά προτιμούν να κρατήσουν την ευελιξία τους ως προς το αν θα χρησιμοποιήσουν τη διαμεσολάβηση για να προσπαθήσουν να επιλύσουν τη διαφορά τους.».
Ρήτρα Γ, με υποχρεωτικότητα παραπομπής της διαφοράς στους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC και παράλληλα στη Διαιτησία, αν χρειαστεί: «Σε περίπτωση που οποιαδήποτε διαφορά προκύψει από ή σε σχέση με την παρούσα σύμβαση, τα μέρη, κατ’ αρχάς, θα παραπέμψουν τη διαφορά στη διαδικασία των Κανόνων Διαμεσολάβησης του ICC. Η έναρξη της διαδικασίας της διαμεσολάβησης σύμφωνα με τους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC δεν αποτρέπει οποιοδήποτε από τα μέρη να ξεκινήσουν τη διαδικασία της Διαιτησίας, σύμφωνα με την υπορήτρα που παρακάτω αναφέρεται.».
Υπορήτρα: «Όλες οι διαφορές που θα προκύψουν από ή σε σχέση με την παρούσα σύμβαση, τελικά θα επιλυθούν σύμφωνα με τους Κανόνες Διαιτησίας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου, από έναν ή περισσότερους Διαιτητές, που θα οριστούν σύμφωνα με τους προαναφερόμενους Κανόνες.».
Υποσημείωση: «Αυτή η ρήτρα δημιουργεί μια υποχρέωση παραπομπής της διαφοράς στη διαδικασία που ορίζουν οι Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC. Είναι σχεδιασμένη έτσι η ρήτρα ώστε να διασφαλίζεται ότι όταν μια διαφορά προκύψει, τα μέρη θα προσπαθήσουν να την επιλύσουν χρησιμοποιώντας διαδικασίες, σύμφωνες με τους Κανόνες του ICC.
Η ρήτρα αυτή καθιστά ξεκάθαρο το θέμα ότι τα μέρη δεν χρειάζεται να τερματίσουν τη διαδικασία σύμφωνα με τους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC, ή να περιμένουν για συμφωνηθέν χρονικό διάστημα, προτού ξεκινήσουν τη διαδικασία της Διαιτησίας.
Αυτή η ρήτρα προβλέπει τη διαδικασία του ICC, σαν το φόρουμ για την τελική διευθέτηση της διαφοράς. Αν είναι επιθυμητό, η ρήτρα αυτή μπορεί να προσαρμοστεί να προβλέπει κάποια άλλη μορφή διαιτησίας, ή δικαστική ή άλλη παρόμοια διαδικασία.
Ρήτρα Δ: Υποχρεωτική παραπομπή της διαφοράς στους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC, ακολουθούμενη από Διαιτησία, αν χρειαστεί:
«Σε περίπτωση που οποιαδήποτε διαφορά προκύψει από και σε σχέση με την παρούσα σύμβαση, τα μέρη κατ’ αρχάς θα παραπέμψουν τη διαφορά στη διαδικασία, σύμφωνα με τους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC, Αν η διαφορά δεν έχει επιλυθεί, σύμφωνα με τους προαναφερόμενους Κανόνες μέσα σε 45 ημέρες από την ημερομηνία κατάθεσης Αίτησης για Διαμεσολάβηση ή μέσα στο συμφωνηθέν εγγράφως, από τα μέρη χρονικό διάστημα, η διαφορά αυτή εφεξής θα διευθετηθεί τελικά σύμφωνα με τους Κανόνες της Διαιτησίας του Διεθνούς Εμπορικού Επιμελητηρίου, από έναν ή περισσότερους Διαιτητές που θα ορισθούν σύμφωνα με τους προαναφερόμενους Κανόνες της Διαιτησίας.».
Υποσημείωση: Όπως και η Ρήτρα Γ, και αυτή η Ρήτρα δημιουργεί μια υποχρέωση παραπομπής της διαφοράς στη σύμφωνη με τους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC, διαδικασία.
Διαφοροποιείται από τη Ρήτρα Γ, γιατί η ρήτρα αυτή προβλέπει ότι Διαιτησία θα ξεκινήσει αφού παρέλθει το συμφωνηθέν χρονικό διάστημα αφότου κατατέθηκε η Αίτηση για Διαμεσολάβηση. Η προτεινόμενη προθεσμία είναι 45 ημερών, αλλά τα μέρη πρέπει να την προσαρμόσουν στα δεδομένα της σύμβασης.
Η ρήτρα Δ αλλάζει ως προς το ότι δεν υπάρχει δυνατότητα ένστασης διαμεσολάβησης, αφού επιτρέπει δικαστική, διαιτητική ή άλλη παρόμοια διαδικασία να ξεκινήσει παράλληλα με τη διαδικασία της διαμεσολάβησης.
Όπως και η Ρήτρα Γ και αυτή η ρήτρα προβλέπει τη διαδικασία του ICC, σαν το φόρουμ για την τελική διευθέτηση της διαφοράς. Αν είναι επιθυμητό, η ρήτρα αυτή μπορεί να προσαρμοστεί να προβλέπει κάποια άλλη μορφή διαιτησίας, ή δικαστική ή άλλη παρόμοια διαδικασία.
Συνοψίζοντας τα υποδείγματα Ρητρών Διαμεσολάβησης του ICC
- Ρήτρα Α: Δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν τους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC (Clause A: Option to Use the ICC Mediation Rules)
- Ρήτρα Β: Υποχρέωση να εξετάσουν τους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC (Clause B: Obligation to Consider the ICC Mediation Rules)
- Ρήτρα Γ: Υποχρέωση παραπομπής της διαφοράς στους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC, και παράλληλα να επιτρέπεται η διαδικασία της Διαιτησίας αν χρειαστεί (Clause C: Obligation to Refer Dispute to the ICC Mediation Rules While Permitting Parallel Arbitration Proceedings if Required)
- Ρήτρα Δ: Υποχρέωση παραπομπής της διαφοράς στους Κανόνες Διαμεσολάβησης του ICC, ακολουθούμενη από τη διαδικασία της Διαιτησίας αν χρειαστεί (Clause D: Obligation to Refer Dispute to the ICC Mediation Rules, Followed by Arbitration if Required).
Το ICC προσκαλεί τα συμβαλλόμενα μέρη να χρησιμοποιούν στις συμβάσεις τους κάποια από τις ρήτρες, που προτείνει και μάλιστα ρητά δηλώνει ότι ελεύθερα τα συμβαλλόμενα μέρη μπορούν να προσαρμόσουν την υιοθετηθείσα ρήτρα στις δικές τους ειδικές περιστάσεις. Έτσι, αν θέλουν μπορούν να επιλέξουν αντί της διαμεσολάβησης κάποιον άλλο τρόπο εξώδικης επίλυσης της διαφοράς τους. Επίσης, μπορούν να θέλουν να προκαθορίσουν τον τόπο και τη γλώσσα της διαδικασίας της διαμεσολάβησης/διαιτησίας. Και ο σκοπός των υποσημειώσεων σε κάθε ρήτρα είναι ακριβώς για να βοηθήσει τα μέρη να διαλέξουν τη ρήτρα που ταιριάζει περισσότερο στις ανάγκες τους. Επισημαίνεται ότι η ρήτρα πρέπει να είναι σαφής και να λαμβάνεται πρόνοια όλων των παραγόντων που μπορούν να επηρεάσουν την εκτελεστότητά τους, σύμφωνα με το εφαρμοστέο δίκαιο.
- Law Insider
Παρόμοιες ρήτρες διαμεσολάβησης έχει και το Law Insider, ως προς την περίοδο αναμονής μετά την Αίτηση για Διαμεσολάβηση.
- Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαμεσολάβησης & Διαιτησίας (ΕΟΔΙΔ)
«Τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν ότι όλες οι διαφορές που απορρέουν από ή σχετίζονται με την παρούσα σύμβαση, συμπεριλαμβανομένων και διαφορών που σχετίζονται με το κύρος, την ερμηνεία ή την εκτέλεση αυτής, καθώς και οι διαφορές που απορρέουν από ή σχετίζονται με την παρούσα συμφωνία περί διαμεσολάβησης και διαιτησίας, υπάγονται προς επίλυση σε διαμεσολάβηση σύμφωνα με τον Κανονισμό Διαμεσολάβησης του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαμεσολάβησης & Διαιτησίας (ΕΟΔΙΔ).
Γλώσσα διεξαγωγής της διαμεσολάβησης ορίζεται η …[ελληνική, αγγλική ή άλλη γλώσσα].
Σε περίπτωση που η διαφορά ή μέρος αυτής δεν επιλυθεί μέσω διαμεσολάβησης εντός … ημερών από την έναρξη της διαμεσολάβησης, η διαφορά ή το μη επιλυθέν τμήμα της επιλύεται αποκλειστικά και αμετάκλητα σύμφωνα με τον Κανονισμό Διαιτησίας του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας (ΕΟΔΙΔ) από έναν [ή τρεις διαιτητές], που ορίζονται σύμφωνα με τον κανονισμό αυτόν. Τόπος διεξαγωγής της διαιτησίας ορίζεται …, γλώσσα διεξαγωγής η … και εφαρμοστέο δίκαιο για την επίλυση της διαφοράς ορίζεται το … .
Η παρούσα συμφωνία διαμεσολάβησης και διαιτησίας συνεχίζει να ισχύει και μετά την τυχόν υπαναχώρηση από την παρούσα Σύμβαση ή την καταγγελία ή τη λήξη αυτής, έως ότου όλες οι διαφορές, όπως αυτές ορίζονται παραπάνω, διευθετηθούν οριστικά.
Τυχόν ακυρότητα ή καταγγελία της παρούσας Σύμβασης ή υπαναχώρηση από αυτήν δεν επηρεάζει το κύρος και την εφαρμογή της παρούσας συμφωνίας περί διαμεσολάβησης και διαιτησίας, η οποία συνεχίζει να βρίσκεται σε ισχύ ανεξάρτητα από την παρούσα Σύμβαση.».
- ΕΒΕΑ
«Κάθε διαφορά που σχετίζεται με την παρούσα σύμβαση, σε περίπτωση, δε, που τα μέρη αδυνατούν να καταλήξουν σε συμφωνία, παραπέμπεται προς επίλυση μέσω διαμεσολάβησης στο Κέντρο Διαμεσολάβησης που λειτουργεί στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, σύμφωνα με τον Κανονισμό του.».
- ΕΑΕΕ ιδρυτικό μέλος του Οργανισμού Προώθησης Εναλλακτικών Μεθόδων Επίλυσης Διαφορών (ΟΠΕΜΕΔ),
Η Ένωση προτείνει στις ασφαλιστικές εταιρείες να ενσωματώσουν στα συμβόλαιά τους “ρήτρα διαμεσολάβησης” “για διαφορές που προκύπτουν από την ασφαλιστική σύμβαση μετά από κοινή συμφωνία των δύο εμπλεκομένων μερών”.
- «ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΑΕΡΙΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ Μ.Α.Ε.» (ΕΔΑ ΑΤΤΙΚΗΣ Μ.Α.Ε.)
«Άρθρο 12 Επίλυση Διαφορών 1. Με την επιφύλαξη του άρθρου 6 του Κώδικα Διαχείρισης Δικτύου Διανομής, για κάθε διαφορά που ανακύπτει μεταξύ του Διαχειριστή και του Αντισυμβαλλόμενου θα γίνεται προσπάθεια φιλικής διευθέτησης. 2. Σε περίπτωση μη επίτευξης φιλικής διευθέτησης της διαφοράς, οι συμβαλλόμενοι στην παρούσα δύνανται να προσφύγουν σε δικαστική επίλυση αυτής. Σε αυτήν την περίπτωση, ορίζονται ως αρμόδια τα δικαστήρια της πόλης της Αθήνας.».
- Από το ADRpoint
μαθαίνουμε ότι εισάγεται στη Σιγκαπούρη, με πρωτοβουλία του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου (Law Society), η διαμεσολάβηση ως ρήτρα σε συμφωνίες συναλλαγών για θέματα ιδιοκτησίας. Η αλλαγή αυτή αποσκοπεί στη διευκόλυνση της πώλησης ακινήτων, αλλά και άλλων συναλλαγών της αγοράς, ταυτόχρονα με τον καθορισμό κοινών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων μεταξύ του αγοραστή και του πωλητή. Για την οιανδήποτε διαφορά που μπορεί να προκύψει μεταξύ των δύο συμβαλλόμενων, η ρήτρα της διαμεσολάβησης εξασφαλίζει ότι θα γίνει μία πρώτη προσπάθεια επίλυσης της διαφοράς αυτής με μία διαδικασία εξωδικαστική, καταλήγοντας κατ’ επέκταση σε μία λύση αμοιβαία αποδεκτή και από τους δύο.