Επώνυμο. Η διοικητική διαδικασία για την αλλαγή επωνύμου έχει εφαρμογή και στην περίπτωση που το επώνυμο τέκνου γεννηθέντος εκτός γάμου έχει κτηθεί κατά τις οικείες διατάξεις του ΑΚ, με την επίκληση συγκεκριμένων και σοβαρών λόγων, των οποίων η εκτίμηση ανήκει στην αρμόδια αρχή. Αν γίνει αναγνώριση, εκούσια ή δικαστική, είναι δυνατή η προσθήκη του πατρικού επωνύμου στο επώνυμο του τέκνου. Μη νόμιμα ο Δήμαρχος αρνήθηκε την εξέταση του αιτήματος. Νομίμως ασκείται η αίτηση από μόνη τη μητέρα, στην οποία ανήκει η άσκηση της γονικής μέριμνας του τέκνου που γεννήθηκε εκτός γάμου και αναγνωρίσθηκε από τον πατέρα του εκουσίως.
Αριθμός 1913/2019
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Δ΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 11 Ιουνίου 2019, με την εξής σύνθεση: Μ. Καραμανώφ, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Δ΄ Τμήματος, Μ. Παπαδοπούλου, Δ. Κυριλλόπουλος, Σύμβουλοι, Μ. Αθανασοπούλου, Χ. Μπολόφη, Πάρεδροι. Γραμματέας η Ι. Παπαχαραλάμπους.
Για να δικάσει την από 23 Οκτωβρίου 2018 αίτηση:
Της.., ως ασκούσα τη γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου της ..κατοίκου Κοζάνης (..), η οποία παρέστη με τον δικηγόρο Ιωάννη Παπακωνσταντίνου (Α.Μ. 280 Δ.Σ. Κοζάνης), που τον διόρισε με πληρεξούσιο και ο οποίος κατέθεσε δήλωση, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 4509/2017, περί μη εμφανίσεώς του,
κατά του Δήμου.., ο οποίος δεν παρέστη.
Με την αίτηση αυτή η αιτούσα επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ’ αριθμ. …/28.8.2018 απόφαση του Δημάρχου του Δήμου … της Περιφερειακής Ενότητας Κοζάνης της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Συμβούλου Μ. Παπαδοπούλου.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο
1. Επειδή, για την άσκηση της υπό κρίση αιτήσεως έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (e-παράβολο υπ’ αριθμ. 240822010958-1224-0098/2018).
2. Επειδή, με την αίτηση αυτή, η αιτούσα, ως ασκούσα τη γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου της, ζητεί την ακύρωση της ../28.8.2018 πράξης του Δημάρχου του καθού Δήμου …, με την οποία απορρίφθηκε το από 7.6.18 αίτημά της για αλλαγή επωνύμου του εν λόγω τέκνου.
3. Επειδή σύμφωνα με το άρθρο 1510 του Αστικού Κώδικα, η γονική μέριμνα ασκείται κατ’ αρχήν από κοινού από τους γονείς του τέκνου. Σύμφωνα εξάλλου με το άρθρο 1515 του αυτού Κώδικα, η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του, ανήκει στη μητέρα, σε περίπτωση δε αναγνώρισης του τέκνου, αποκτά γονική μέριμνα και ο πατέρας, που όμως την ασκεί μόνον αν υπάρχει σχετική συμφωνία των γονέων κατ’ άρθρο 1513 ΑΚ, ή αν έπαυσε η γονική μέριμνα της μητέρας ή αυτή αδυνατεί να την ασκήσει. Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από τα στοιχεία του φακέλου, το εν λόγω τέκνο γεννήθηκε εκτός γάμου στις 26.6.2006 και αναγνωρίσθηκε από τον πατέρα του εκουσίως χωρίς να συμφωνηθεί ότι η γονική μέριμνα θα ασκείται και από αυτόν (βλ. την υπ’ αριθμ. ../6.6.2006 δήλωση αναγνώρισης εξωγάμου τέκνου ενώπιον της Συμβολαιογράφου Κοζάνης …, καθώς και την από 6.6.2019 υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986 της αιτούσας προς το Δικαστήριο). Κατόπιν αυτών, νομίμως ασκείται η κρινόμενη αίτηση από μόνη τη μητέρα, στην οποία ανήκει, σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις, η άσκηση της γονικής μέριμνας του ως άνω τέκνου.
4. Επειδή, σύμφωνα με το άρθρο 1505 του ΑΚ, οι γονείς υποχρεούνται να προσδιορίσουν το επώνυμο των τέκνων τους με κοινή αμετάκλητη δήλωσή τους, πριν από το γάμο. Σύμφωνα εξάλλου, με το άρθρο 1506 του ΑΚ, σε περίπτωση που το τέκνο γεννήθηκε χωρίς γάμο των γονέων του, αυτό παίρνει κατ’ αρχήν, το επώνυμο της μητέρας, ενώ ο σύζυγος της μητέρας μπορεί να δώσει στο τέκνο, με συμβολαιογραφικό έγγραφο, το επώνυμό του στη θέση του έως τότε επωνύμου του τέκνου ή επιπρόσθετα, αν συναινέσουν σ’ αυτό, κατά τον ίδιο τύπο, η μητέρα και το τέκνο. Περαιτέρω, σύμφωνα με το αυτό άρθρο 1506, αν γίνει αναγνώριση, εκούσια ή δικαστική είναι δυνατή η προσθήκη, με δήλωση στο ληξίαρχο, του πατρικού επωνύμου στο επώνυμο του τέκνου. Αν στη δήλωση προβαίνουν οι δύο γονείς από κοινού, μπορούν να προσδιορίσουν το νέο επώνυμο σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 1505 παρ. 2 του ΑΚ, ήτοι ορίζοντας είτε το επώνυμο του ενός από τους γονείς, είτε συνδυασμό των επωνύμων τους.
5. Επειδή, περαιτέρω, στο άρθρο μόνο του ν.δ. 2573/1953 (Α΄ 241), όπως αντικαταστάθηκε με την παρ. 9 του άρθρου 9 του ν. 2307/1995 (Α΄ 113), ορίζεται ότι «1. Η πρόσληψη και η αλλαγή επωνύμου … γίνεται με απόφαση του Νομάρχη. … 2. … 3. Με αποφάσεις του Υπουργού Εσωτερικών, που δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, μπορούν να καθορίζονται λεπτομέρειες για τις προϋποθέσεις και τον τρόπο πρόσληψης και αλλαγής επωνύμου …». Στο δε σχετικό με την αλλαγή επωνύμου Κεφάλαιο Γ΄ της -εκδοθείσης κατ’ εξουσιοδότηση της ως άνω διατάξεως- υπ’ αριθ. Φ. 42301/12167/28.6.1995 αποφάσεως του Υφυπουργού Εσωτερικών (ΦΕΚ Β΄ 608), ορίζονται τα εξής: «1. Για την αλλαγή επωνύμου υποβάλλεται στο νομάρχη αίτηση του ενδιαφερομένου … στην οποία πρέπει να ορίζεται λεπτομερώς ο σκοπός για τον οποίο επιδιώκεται η μεταβολή και να δηλώνεται το επώνυμο του οποίου ζητείται η πρόσληψη. Η αίτηση αυτή απευθύνεται στο νομάρχη, στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται ο δήμος ή η κοινότητα, στο μητρώο αρρένων ή το δημοτολόγιο του οποίου είναι γραμμένος ο ενδιαφερόμενος. … 2. Ο νομάρχης παραγγέλλει, με δαπάνη του ενδιαφερομένου, τη δημοσίευση περίληψης της αίτησης αλλαγής επωνύμου σε μία εφημερίδα από αυτές που εκδίδονται στην πρωτεύουσα ή την περιφέρεια του νομού, ή γειτονικού νομού. Η περίληψη πρέπει να περιέχει ακριβή σημείωση περί του ονόματος, επαγγέλματος, τόπου και έτους γέννησης και κατοικίας του ενδιαφερομένου, περί του επωνύμου, η απόκτηση του οποίου επιδιώκεται, ως και πρόσκληση σε κάθε αντιτιθέμενο στη ζητούμενη αλλαγή, όπως μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από της δημοσιεύσεως, υποβάλει στο Νομάρχη τις αντιρρήσεις του. 3. Μετά την πάροδο της προθεσμίας των δεκαπέντε (15) ημερών, ο νομάρχης εκδίδει αιτιολογημένη απόφαση με την οποία αποδέχεται ή απορρίπτει την αίτηση. Με την ίδια απόφαση, ο νομάρχης αποφαίνεται συγχρόνως και επί των αντιρρήσεων που τυχόν έχουν υποβληθεί κατά της ζητούμενης αλλαγής. Η απόφαση του νομάρχη με την οποία αποδέχεται τη ζητηθείσα αλλαγή επωνύμου, κοινοποιείται στις αρχές που τηρούν δημοτολόγιο και μητρώο αρρένων, στο γραφείο ποινικού μητρώου του οικείου Πρωτοδικείου, στην Εισαγγελία και Αστυνομικές Αρχές του τόπου κατοικίας του ενδιαφερόμενου και στον ενδιαφερόμενο για να την προσκομίσει στην Αστυνομική Αρχή του τόπου της κατοικίας του, κατά την έκδοση δελτίου ταυτότητος. 4. …». Ήδη η ως άνω αρμοδιότητα ασκείται με απόφαση του Δημάρχου, σύμφωνα με την περ. 26 της παρ. ΙΙ του άρθρου 75 του κυρωθέντος με το άρθρο πρώτο του ν. 3463/2006 (Α΄ 114) Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, όπως η περίπτωση αυτή προσετέθη με την παρ. 6 του άρθρου 94 του ν. 3852/2010 (Α΄ 87).
6. Επειδή, όπως έχει κριθεί (ΣτΕ 962/2011, 7μ., 1852/2016, κ.ά.), από τις παρατεθείσες στην προηγούμενη σκέψη διατάξεις προκύπτει ότι το επώνυμο αποτελεί μεν στοιχείο της προσωπικότητας του ατόμου, πλην η πρόσκτηση ή η αλλαγή του δεν απόκειται στην ιδιωτική βούληση, αλλά ενδιαφέρει τη δημόσια τάξη, ως θέμα συναπτόμενο με την ασφάλεια των συναλλαγών και των εννόμων εν γένει σχέσεων δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου του ατόμου, χωρεί δε κατ’ αρχήν διά της διοικητικής οδού. Το αρμόδιο διοικητικό όργανο οφείλει σε κάθε περίπτωση, προπαντός, να εκτιμά τους λόγους που επικαλείται ο αιτών τη μεταβολή του επωνύμου του και να αποφαίνεται εν όψει της σοβαρότητας των λόγων αυτών, εάν ενδείκνυται ή όχι να εγκριθεί η ζητούμενη μεταβολή, αιτιολογώντας ειδικά, από την άποψη αυτή, την απόφασή του. Η διαγραφόμενη εξάλλου στις ανωτέρω διατάξεις, διοικητική διαδικασία για την αλλαγή επωνύμου, έχει εφαρμογή και στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το επώνυμο του οποίου ζητείται η αλλαγή είχε κτηθεί σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του Αστικού Κώδικα (ΑΚ 1505, 1506, 1562 επ.), ακόμη κι αν με τις διατάξεις αυτές ρυθμίζονται ειδικότερα ζητήματα, όπως η κτήση επωνύμου αναγνωρισθέντος (1506 ΑΚ) ή υιοθετηθέντος τέκνου (1562 ΑΚ επ.). Προϋποτίθεται πάντως, η συνδρομή των απαιτουμένων συγκεκριμένων και σοβαρών προς τούτο λόγων, των οποίων η εκτίμηση ανήκει στην αρμόδια διοικητική Αρχή. Η ερμηνεία αυτή επιβάλλεται ενόψει της κατοχυρώσεως, με το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος, του δικαιώματος της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας (πρβλ. ΣτΕ 3667/2012 7μ. κ.ά.).
7. Επειδή, εν προκειμένω η αιτούσα υπέβαλε προς τον Δήμαρχο … της Π.Ε. Κοζάνης, την από 4/6-7/6/2018 αίτηση στην οποία εξέθετε ότι ο υιός της … γεννήθηκε στις 26.6.2006 εκτός γάμου, στη συνέχεια όμως αναγνωρίσθηκε εκουσίως από τον πατέρα με την ../6.7.2006 δήλωση αυτού, ενώπιον της συμβολαιογράφου Κοζάνης … και έλαβε κατόπιν συναινέσεως και της ίδιας, το επώνυμο του πατέρα … Στη συνέχεια κατά το έτος 2010, η αιτούσα προχώρησε σε γάμο με τον τρίτο … και έκτοτε ζουν ως οικογένεια μαζί με το εν λόγω ανήλικο τέκνο, ο δε σύζυγός της … το περιβάλλει με στοργή και αγάπη, ενώ βαρύνεται αποκλειστικά με τη διατροφή του. Ενόψει αυτών, ζήτησε με την ως άνω αίτησή της, κατ’ επίκληση των διατάξεων του ν.δ. 2573/1953, την αλλαγή του επωνύμου του τέκνου της, ώστε αυτό να φέρει αντί του πατρικού επωνύμου … ως επώνυμο το συνδυασμό του δικού της επωνύμου και του συζύγου της, επικαλούμενη ψυχολογικούς και κοινωνικούς λόγους, ενόψει της έλλειψης επικοινωνίας του φυσικού πατέρα – παντρεμένου ήδη από το έτος 2006 – με το τέκνο της και της φροντίδας του συζύγου της προς αυτό. Σε απάντηση της ανωτέρω αιτήσεως, εκδόθηκε η ήδη προσβαλλόμενη πράξη σύμφωνα με την οποία το αίτημά της δεν μπορεί να ικανοποιηθεί διότι “δεν υφίσταται αρμοδιότητα του Δημάρχου να προβεί σε αλλαγή του επωνύμου ανήλικων τέκνων, όταν γι’ αυτά υφίσταται αμετάκλητος προσδιορισμός του επωνύμου τους με δήλωση των γονέων τους, διότι άλλως καταστρατηγούνται οι αναγκαστικού δικαίου διατάξεις του Αστικού Κώδικα, οι οποίες είναι ειδικές και υπερισχύουν των γενικών διατάξεων για πρόσληψη και αλλαγή επωνύμου”.
8. Επειδή, η προβαλλόμενη απόφαση δεν είναι νομίμως αιτιολογημένη, διότι, όπως βασίμως προβάλλεται, το εκδόν όργανο θεώρησε ότι κατά το νόμο δεν είχε αρμοδιότητα να αποφανθεί επί του αιτήματος της αιτούσας πλην όμως, σύμφωνα με όσα έχουν γίνει δεκτά ανωτέρω (σκέψη 6), η διοικητική διαδικασία, βάσει της οποίας ζήτησε η αιτούσα την αλλαγή επωνύμου του τέκνου της, δεν αποκλείεται από τον Αστικό Κώδικα αλλά έχει εφαρμογή και στην περίπτωση που το επώνυμο τέκνου γεννηθέντος εκτός γάμου έχει κτηθεί κατά τις οικείες διατάξεις του ΑΚ. Κατόπιν αυτών, αφού ο Δήμαρχος … δεν άσκησε στην προκειμένη περίπτωση την κατά το άρθρο μόνο του ν.δ. 2573/1953 αρμοδιότητά του, δεν εξέτασε δηλαδή αν με βάση τους λόγους που εξέθεσε η αιτούσα, ήταν ή όχι ενδεδειγμένη η μεταβολή του επωνύμου του ανήλικου υιού της, ώστε να δεχθεί ή να απορρίψει το αίτημα με ειδική αιτιολογία, η προσβαλλόμενη πράξη πρέπει να ακυρωθεί και να αναπεμφθεί η υπόθεση στη Διοίκηση, προκειμένου ο αρμόδιος Δήμαρχος να αποφανθεί αιτιολογημένα επί του επιδίκου αιτήματος, παρέλκει δε ως αλυσιτελής η εξέταση του λόγου ακυρώσεως σχετικά με τη σοβαρότητα των λόγων της οποίας επικαλέστηκε η αιτούσα.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Δέχεται την κρινόμενη αίτηση.
Ακυρώνει την υπ’ αριθμ. …/28.8.2018 πράξη του Δημάρχου … και
Αναπέμπει την υπόθεση στο Δήμο … σύμφωνα με το σκεπτικό.
Διατάσσει την απόδοση του παραβόλου.
Επιβάλλει σε βάρος του Δήμου … τη δικαστική δαπάνη της αιτούσας η οποία ανέρχεται στο ποσό των 920 (εννιακοσίων είκοσι) ευρώ.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 18 Ιουνίου 2019 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση της 8ης Οκτωβρίου του ίδιου έτους.
Η Πρόεδρος του Δ’ Τμήματος Η Γραμματέας
Μ. Καραμανώφ Ι. Παπαχαραλάμπους