Η εξαίρεση από την απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, δεν θεσπίσθηκε επί τη βάσει κριτηρίων προκυπτόντων από τη διεθνή σύμβαση πλαίσιο για τον έλεγχο του καπνού, που κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3420/2005, αλλά υπαγορεύθηκε από δημοσιονομικούς λόγους και η εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 45 του ν. 3986/2011 είναι ανίσχυρη. Η προσβαλλόμενη κυα Υ1/Γ.Π.οικ.134274/2011, όπως τροποποιήθηκε με την κυα Υ1/Γ.Π.οικ.134274/2011, εκδόθηκε επί τη βάσει μη εγκύρου εξουσιοδοτήσεως. Δεκτή η αίτηση ακύρωσης.
Αριθμός 551/2019
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ Δ΄
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 18 Σεπτεμβρίου 2018, με την εξής σύνθεση: Μ. Καραμανώφ, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Δ΄ Τμήματος, Δ. Κυριλλόπουλος, Χρ. Σιταρά, Σύμβουλοι, Μ. Αθανασοπούλου, Ιω. Μιχαλακόπουλος, Πάρεδροι. Γραμματέας η Ι. Παπαχαραλάμπους.
Για να δικάσει την από 11 Νοεμβρίου 2011 αίτηση:
των: 1) ……… του ………, κατοίκου Αθηνών (………), ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Δημήτριο Διαμαντόπουλο (Α.Μ. 23640), που τον διόρισε στο ακροατήριο, 2) ……… του ………, κατοίκου ………… (………), ο οποίος παρέστη αυτοπροσώπως ως δικηγόρος (Α.Μ. ……………), 3) ……… του ……, κατοίκου ……… (………), ο οποίος παρέστη με τον ίδιο ως άνω δικηγόρο, που τον διόρισε στο ακροατήριο και 4) αστικής μη κερδοσκοπικής εταιρείας με την επωνυμία «……» και τον διακριτικό τίτλο «………», που εδρεύει στην Αθήνα (………), η οποία παρέστη με τον ίδιο ως άνω δικηγόρο, που τον διόρισαν στο ακροατήριο οι νόμιμοι εκπρόσωποί της ……… και …………,
κατά των: 1) Υπουργού Οικονομικών, ο οποίος παρέστη με τον Αναστάσιο Ράλλη, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και 2) Υπουργού Υγείας, ο οποίος παρέστη με τον Παναγιώτη Δημόπουλο, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθεί η υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π./οικ.93828/18.8.2011 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και κάθε άλλη συναφής πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως του εισηγητή, Συμβούλου Δ. Κυριλλόπουλου.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον δεύτερο των αιτούντων ως δικηγόρο και ως πληρεξούσιο των λοιπών αιτούντων, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση και τους αντιπροσώπους των Υπουργών, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου κ α ι
Α φ ο ύ μ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α
Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν Ν ό μ ο
1. Επειδή, για την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως έχει καταβληθεί το νόμιμο παράβολο (υπ’ αριθ. 1215125, 3091734/2011 ειδικά έντυπα παραβόλου).
2. Επειδή, με την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση της υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π./οικ. 93828/18-8-2011 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με τον τίτλο «Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων για τη λειτουργία χώρων καπνιζόντων εντός των καζίνο και των κέντρων διασκέδασης, με μουσική, άνω των 300 τ.μ.» (Β΄2026).
3. Επειδή, με το άρθρο πρώτο του ν. 3420/2005 (Α΄298) κυρώθηκε η Σύμβαση Πλαίσιο για τον έλεγχο του καπνού που υιοθετήθηκε από την 56η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στις 21 Μαΐου 2003. Στο προοίμιο της εν λόγω σύμβασης αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι τα συμβαλλόμενα μέρη απηχούν “την ανησυχία της διεθνούς κοινότητας για τις καταστρεπτικές επιπτώσεις που έχουν η κατανάλωση καπνού και η έκθεση σε καπνό στην υγεία, την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον παγκοσμίως” και ανησυχούν έντονα “για την αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης και παραγωγής σιγαρέτων και λοιπών προϊόντων καπνού, ιδίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και για το σχετικό βάρος που επωμίζονται οι οικογένειες, οι φτωχοί και τα εθνικά συστήματα υγείας” και αναγνωρίζουν ότι “η επιστήμη έχει αποδείξει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η κατανάλωση καπνού και η έκθεση σε καπνό προκαλούν θάνατο, ασθένειες και αναπηρία και ότι υπάρχει χρονική υστέρηση της εκδήλωσης των νόσων που προκαλούνται από τον καπνό έναντι της έκθεσης σε καπνό των άλλων χρήσεων προϊόντων καπνού” και ότι “τα σιγαρέτα και ορισμένα άλλα προϊόντα τα οποία περιέχουν καπνό είναι ειδικά επεξεργασμένα ώστε να δημιουργούν και να διατηρούν εξάρτηση και ότι ο καπνός που παράγουν και πολλές από τις ενώσεις που περιέχουν είναι φαρμακολογικά ενεργές, τοξικές, μεταλλοξογόνες και καρκινογόνες ουσίες και ότι η εξάρτηση από τον καπνό έχει καταταχθεί ως διαταραχή στις σημαντικότερες διεθνείς ταξινομήσεις νόσων”. Στη διάταξη του άρθρου 3 του άρθρου πρώτου του ανωτέρω νόμου ορίζεται ότι: “Σκοπός της παρούσας Σύμβασης και των πρωτοκόλλων της είναι να προστατεύσουν τη σημερινή και τις μελλοντικές γενεές από τις καταστρεπτικές επιπτώσεις που έχουν η κατανάλωση καπνού και η έκθεση σε καπνό στην υγεία, την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον παρέχοντας ένα πλαίσιο εφαρμογής μέτρων για τον έλεγχο του καπνού από τα Συμβαλλόμενα Μέρη σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο με σκοπό τη διαρκή και ουσιαστική μείωση της κυριαρχίας της χρήσης του καπνού και της έκθεσης σε καπνό”. Τέλος, στη διάταξη του άρθρου 14 του ως άνω άρθρου πρώτου ορίζεται ότι : “1. Κάθε Συμβαλλόμενο Μέρος θα αναπτύξει και θα διαδώσει κατάλληλες, συνολικές και ολοκληρωμένες κατευθυντήριες γραμμές βάσει επιστημονικών αποδείξεων και άριστων πρακτικών, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές συνθήκες και προτεραιότητες, και θα λάβει αποτελεσματικά μέτρα για την προώθηση της διακοπής της χρήσης του καπνού και την παροχή επαρκούς περίθαλψης σε όσους πάσχουν από εξάρτηση από τον καπνό. 2. Για το σκοπό αυτό, κάθε Συμβαλλόμενο Μέρος θα προσπαθήσει: α) να σχεδιάσει και να εφαρμόσει αποτελεσματικά προγράμματα με στόχο την προώθηση της διακοπής της χρήσης του καπνού σε χώρους όπως εκπαιδευτικά ιδρύματα, νοσηλευτικά ιδρύματα, χώροι εργασίας και άθλησης β). …”.
4. Επειδή, σε εκτέλεση της κυρωθείσης με το άρθρο πρώτο του ν. 3420/2005 διεθνούς συμβάσεως και, σε συμφωνία των προβλεπομένων σε αυτήν, στη διάταξη του άρθρου 3 του ν. 3730/2008 (Α΄ 262) ορίσθηκε ότι: “1. Εκτός από όσες απαγορευτικές ή περιοριστικές διατάξεις ισχύουν και εφαρμόζονται ήδη, απαγορεύεται πλήρως από 1ης Ιουλίου 2009, το κάπνισμα και η κατανάλωση προϊόντων καπνού στους ακόλουθους χώρους: α) … β) … σε όλα τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος, ιδίως τα καταστήματα παρασκευής και προσφοράς φαγητών, ποτών, γλυκισμάτων, κάθε είδους παρασκευασμάτων γάλακτος, μικτών καταστημάτων και κέντρων διασκέδασης κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 5, 37, 38, 39, 40 και 41 της υπ’ αριθ. Α1β/8577/1983 Υγειονομικής Διάταξης (ΦΕΚ 526 Β΄) εξαιρουμένων των εξωτερικών τους χώρων, γ) … 2. Μετά τη θέση σε ισχύ της απαγόρευσης της προηγούμενης παραγράφου, στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος της περίπτωσης β΄της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου δύνανται να διαμορφωθούν χώροι καπνιζόντων που διαχωρίζονται από την υπόλοιπη αίθουσα και έχουν ειδικές εγκαταστάσεις εξαερισμού. … 3. Ειδικά τα καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος εμβαδού έως 70 τ.μ. της περίπτωσης β΄ της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, χαρακτηρίζονται με απόφαση του ιδιοκτήτη τους που θα ενσωματώνεται στην άδεια λειτουργίας τους, ως καταστήματα αποκλειστικά για καπνίζοντες ή μη καπνίζοντες. Με νεότερη αίτηση του ιδιοκτήτη, δύναται να τροποποιηθεί, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, ο χαρακτηρισμός αυτός”. Στη συνέχεια, δημοσιεύθηκε ο ν. 3868/2010 (Α΄129), στην εισηγητική έκθεση του οποίου αναφέρονται, μεταξύ άλλων, και τα εξής: “Ένα χρόνο μετά την έναρξη ισχύος του ν. 3730/2008 λαμβάνοντας υπόψη την αποκτηθείσα εμπειρία από την έως τώρα εφαρμογή του, την εκδοθείσα σύσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα ζητήματα ελέγχου του καπνού, καθώς και τα αποτελέσματα του Ευρωβαρόμετρου, που αναδεικνύουν την Ελλάδα ως πρώτη χώρα στην κατανάλωση προϊόντων καπνού, κρίνεται σκόπιμη η πλήρης απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους για την αποτελεσματικότερη προστασία της Δημόσιας Υγείας”. Στο άρθρο 17 του ανωτέρω νόμου ορίσθηκαν τα εξής: “1. … 6. Στο άρθρο 3 του ν. 3730/2008 προστίθεται παράγραφος ως ακολούθως: “Η απαγόρευση του καπνίσματος σύμφωνα με την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου αρχίζει από 1-9-2010. Εξαιρούνται τα καζίνο και τα κέντρα διασκέδασης άνω των 300 τ.μ. με ζωντανή μουσική, για τα οποία η απαγόρευση του καπνίσματος ισχύει από 1-6-2011. Με απόφαση του Υπουργού Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζονται οι όροι και προϋποθέσεις συμμόρφωσης των καζίνο και των κέντρων αυτών για τη μεταβατική περίοδο 7. …”, ενώ με τη διάταξη του άρθρου 32 παρ. 6 του εν λόγω νόμου καταργήθηκαν οι προαναφερθείσες διατάξεις των παραγράφων 2 και 3 του ν. 3730/2008. Ακολούθως, στο άρθρο 45 του ν. 3986/2011 “Επείγοντα Μέτρα Εφαρμογής Μεσοπροθέσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015” (Α΄152) ορίζεται ότι “Τα δύο τελευταία εδάφια του άρθρου 3 του ν. 3730/2008 (Α΄ 262), όπως τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τα άρθρα 17 παρ. 6 και 32 παρ. 6 του ν. 3868/2010 (Α΄129) και ισχύει, αντικαθίστανται ως εξής: “Κατ’ εξαίρεση των ανωτέρω διατάξεων, στα καζίνο και στα κέντρα διασκέδασης με ζωντανή μουσική εμβαδού άνω των 300 τ.μ. μπορούν να δημιουργούνται χώροι καπνιζόντων, οι οποίοι δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν το ένα δεύτερο (1/2) του συνολικού εμβαδού του καταστήματος. Για τη δημιουργία τέτοιων χώρων καταβάλλεται ετήσιο τέλος ποσού διακοσίων (200) ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης καθορίζονται οι ειδικότεροι όροι και προϋποθέσεις λειτουργίας των χώρων καπνιζόντων, ο χρόνος καταβολής και η διαδικασία είσπραξης του ετήσιου τέλους και κάθε άλλο αναγκαίο θέμα για την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων”. Κατ’ επίκληση της τελευταίας αυτής διατάξεως, εκδόθηκε η υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π./οικ. 93828/18-8-2011 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Β΄2026), στην οποία ορίζονται τα ακόλουθα: Άρθρο 1 “Ο χώρος καπνιζόντων εντός των στεγασμένων κέντρων διασκέδασης με ζωντανή μουσική άνω των 300 τ.μ. και των ΚΑΖΙΝΟ πρέπει: α. Να έχει μέγιστο εμβαδόν έως το 1/2 των τετραγωνικών του συνολικού εμβαδού του καταστήματος. Για τον υπολογισμό συμπεριλαμβάνονται όλοι οι κύριοι και βοηθητικοί χώροι του καταστήματος. β. Να διακρίνεται σαφώς από τους χώρους μη καπνιζόντων με κατάλληλη σήμανση. γ. Στους λοιπούς χώρους των κέντρων διασκέδασης με ζωντανή μουσική άνω των 300 τ.μ. και των ΚΑΖΙΝΟ, πρέπει να τοποθετηθεί σήμανση ότι απαγορεύεται πλήρως το κάπνισμα”. Άρθρο 2 “α. Το ειδικό τέλος ορίζεται σε 200,00 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο εμβαδού του χώρου καπνιζόντων και καταβάλλεται σε κάθε Δημόσια Οικονομική Υπηρεσία. β. … θ. Τα έσοδα από την είσπραξη του τέλους θα κατατίθενται στον κωδικό αριθμό εσόδων 1253 “ετήσιο τέλος για τη λειτουργία χώρων καπνιζόντων” του κρατικού προϋπολογισμού”. Κατά της τελευταίας αυτής κοινής υπουργικής αποφάσεως οι αιτούντες άσκησαν την υπό κρίση αίτηση ακυρώσεως.
5. Επειδή, στο άρθρο 32 του π.δ/τος 18/1989 (Α΄8) ορίζεται ότι: “1. … 2. Καταργείται … η δίκη αν μετά την άσκηση της αίτησης ακυρώσεως και έως την πρώτη συζήτηση της υπόθεσης η προσβαλλόμενη πράξη έπαυσε για οποιονδήποτε λόγο να ισχύει, εκτός αν ο αιτών επικαλείται ιδιαίτερο έννομο συμφέρον που δικαιολογεί τη συνέχιση της δίκης. 3. Αν η κατά την προηγούμενη παράγραφο παύση της ισχύος της προσβαλλομένης πράξεως οφείλεται στο ότι αυτή ήταν περιορισμένης χρονικής ισχύος και μετά τη λήξη της εκδόθηκε νεότερη πράξη ομοίου περιεχομένου ή στο ότι αυτή τροποποιήθηκε ή αντικαταστάθηκε με πράξη η οποία εξακολουθεί να είναι δυσμενής για τον αιτούντα, η δίκη δεν καταργείται αν ο αιτών προβάλει με δικόγραφο κατατιθέμενο έξι (6) πλήρεις ημέρες πριν από την πρώτη συζήτηση της υποθέσεως, σχετικό ισχυρισμό και ζητήσει τη συνέχιση της δίκης. Με το δικόγραφο αυτό, ο αιτών μπορεί να προβάλει και νέους λόγους ακυρώσεως, στρεφόμενους κατά της νέας πράξεως. Μπορεί επίσης με το ίδιο δικόγραφο να παραιτείται από την προσβολή πράξεων ή από λόγους ακυρώσεως που δεν έχουν αντικείμενο. Με το αίτημα του διαδίκου, που υποβάλλεται και προφορικώς στο ακροατήριο, η συζήτηση αναβάλλεται για σύντομο χρονικό διάστημα προκειμένου να κατατεθεί και να κοινοποιηθεί στον αντίδικο το δικόγραφο αυτό, μέσα στην ίδια προθεσμία πριν από τη νέα δικάσιμο”.
6. Επειδή, μετά την άσκηση της κρινομένης αιτήσεως ακυρώσεως εκδόθηκε η υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π.οικ.134274/23-11-2011 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Β΄2931), με την οποία τροποποιήθηκε η ως προσβαλλόμενη κοινή απόφαση των ίδιων Υπουργών ως ακολούθως: Άρθρο 1 “Ο χώρος καπνιζόντων εντός των στεγασμένων κέντρων διασκέδασης (όπως αυτά ορίζονται από την Υγειονομική Διάταξη με αρ. Α1Β/8577/1983, άρθρο 41), και των ΚΑΖΙΝΟ πρέπει: α. Να έχει μέγιστο εμβαδόν έως το 1/2 των τετραγωνικών του ωφέλιμου εμβαδού του καταστήματος (αίθουσα πελατών) β. Να διακρίνεται σαφώς από τους χώρους μη καπνιζόντων με κατάλληλη σήμανση. γ. Στους λοιπούς χώρους των κέντρων διασκέδασης (όπως αυτά ορίζονται από την Υγειονομική Διάταξη με αρ. Α1β/8577/1983, άρθρο 41) και των ΚΑΖΙΝΟ, πρέπει να τοποθετηθεί σήμανση ότι απαγορεύεται πλήρως το κάπνισμα”. Άρθρο 2 “α. Το τέλος καπνιζόντων θα υπολογίζεται σε σχέση με το μοναδικό συντελεστή 0,548 (που καθορίζεται από τη χρέωση προς 200 ευρώ το τ.μ. ετησίως) πολλαπλασιαζόμενο με τα μέτρα και τις ημέρες εργασίας. Ο συντελεστής 0,548 προκύπτει αν διαιρέσουμε το 200 ευρώ το τ.μ. δια 365 ημέρες εργασίας. Συνεπώς 0,548 ευρώ το τ.μ. την ημέρα κοστίζει ο χώρος καπνιζόντων β. Οι ημέρες εργασίας δηλώνονται με υπεύθυνη δήλωση κατά την καταβολή του τέλους και αποδεικνύονται με βεβαίωση από τη ΔΟΥ στο τέλος της σεζόν. γ. …”. Με δικόγραφο που κατέθεσαν οι αιτούντες την 2-1-2018 ζήτησαν τη συνέχιση της δίκης για το λόγο ότι με την ανωτέρω υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π.οικ. 134274/ 2311-2011 κοινή υπουργική απόφαση επήλθαν επουσιώδεις τροποποιήσεις στην προσβαλλόμενη πράξη, “οι οποίες διατηρούν και εντείνουν τον δυσμενή χαρακτήρα της”. Εν όψει τούτου, εφόσον δηλαδή έχει εκδοθεί πράξη ομοίου, κατά τα ουσιώδη στοιχεία, περιεχομένου με την αρχικώς προσβληθείσα, η δίκη πρέπει να συνεχισθεί, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 32 παρ. 3 του π.δ. 18/1989, η δε κρινόμενη αίτηση ακυρώσεως πρέπει να θεωρηθεί ότι στρέφεται κατά της υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π./οικ.93828/18-8-2011 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, όπως αυτή ισχύει μετά την τροποποίησή της με την υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π.οικ.134274/23-11-2011 κοινή απόφαση των ίδιων Υπουργών.
7. Επειδή, η τέταρτη εκ των αιτούντων αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία με την επωνυμία “…….” έχει σύμφωνα με το καταστατικό της ως σκοπό, μεταξύ άλλων, την “όχληση στην Πολιτεία για θέσπιση και εφαρμογή δίκαιων νόμων, που να διαφυλάσσουν την υγεία και την ελευθερία των μη καπνιζόντων”. Περαιτέρω, ο πρώτος εκ των αιτούντων, όπως προκύπτει από το ανωτέρω καταστατικό, είναι εκ των βασικών εταίρων της εν λόγω εταιρείας, ο δε δεύτερος και ο τρίτος εκ των αιτούντων φέρονται ως προσφέροντες εθελοντικώς τις υπηρεσίες τους στην ίδια εταιρεία, επικαλούνται δε την ιδιότητά τους ως μη καπνιστών. Με τα δεδομένα αυτά, οι αιτούντες με έννομο συμφέρον ασκούν την υπό κρίση αίτηση, παραδεκτώς δε ομοδικούν εφόσον προβάλλουν κοινούς λόγους ακυρώσεως ερειδόμενους επί της αυτής νομικής και πραγματικής βάσης.
8. Επειδή, η Σύμβαση Πλαίσιο για τον έλεγχο του καπνού, που υιοθετήθηκε από την 56η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στις 21 Μαΐου 2003, κυρώθηκε με τη διαδικασία του άρθρου 28 παρ. 1 του Συντάγματος με το άρθρο πρώτο του ν. 3420/2005, αποκτήσασα αυξημένη τυπική ισχύ έναντι κάθε αντίθετης διάταξης της εσωτερικής νομοθεσίας. Με τις διατάξεις του ανωτέρω άρθρου πρώτου του ν. 3420/2005, που ανεφέρθησαν στη σκέψη 3, δεν επεβλήθη, ως το μόνο πρόσφορο μέτρο για τον περιορισμό της κατανάλωσης του καπνού και της έκθεσης σε αυτόν, η απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, αλλά εξουσιοδοτήθηκαν ο κοινός νομοθέτης και η κανονιστικώς δρώσα διοίκηση να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για την εξυπηρέτηση του προαναφερθέντος σκοπού. Συνεπώς, ο νομοθέτης, συμμορφούμενος προς τις επιταγές της ανωτέρω Διεθνούς Συμβάσεως, έχει την ευχέρεια να επιλέξει μεταξύ πλειόνων εναλλακτικών μέτρων, προσφόρων για την επίτευξη του σκοπού αυτού, τα οποία συμπεριλαμβάνουν μεν την συνταγματικώς ανεκτή (βλ. ΣτΕ 4172/2012) απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, δεν αποκλείουν, όμως, άλλα, λιγότερο περιοριστικά της ελευθερίας των καπνιστών μέτρα, ούτε εμποδίζουν τον νομοθέτη να τροποποιήσει επί το ηπιότερον για τους καπνιστές, το αυστηρότερο σύστημα μέτρων, το οποίο είχε αρχικά επιλέξει. Το τελευταίο τούτο είναι επιτρεπτό υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι πρόκειται πάντως περί μέτρων τα οποία θεσπίζονται κατ’ επίκληση των προσφόρων κριτηρίων που προκύπτουν από την προαναφερθείσα Διεθνή Σύμβαση, δηλαδή μέτρων τα οποία είναι συμβατά και προάγουν τον σκοπό της προστασίας της υγείας των πολιτών από τις βλαβερές συνέπειες της χρήσης του καπνού και της έκθεσης σ’ αυτόν, κινούνται δε εντός ορισμένου πλαισίου, το οποίο προσιδιάζει στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επικρατούν στην Χώρα.
9. Επειδή, με τις αναφερθείσες στη σκέψη 4 διατάξεις του άρθρου 17 παρ. 6 του ν. 3868/2010, από την 1-9-2010 επεβλήθη απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, εξαιρουμένων των καζίνο και των κέντρων διασκέδασης με εμβαδόν άνω των 300 τ.μ. με ζωντανή μουσική, για τα οποία η εν λόγω απαγόρευση ισχύει από την 1-6-2011. Στη συνέχεια, με τη διάταξη του άρθρου 45 του ν. 3986/2011, παρεσχέθη στα τελευταία αυτά καταστήματα (καζίνο και κέντρα διασκέδασης με εμβαδόν άνω των 300 τ.μ. με ζωντανή μουσική) η δυνατότητα να δημιουργούν στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους τους, χώρους καπνιζόντων μέχρι το 1/2 του συνολικού εμβαδού του καταστήματος, υπό την προϋπόθεση της καταβολής ετήσιου τέλους ύψους 200 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο. Συνεπώς, με την ανωτέρω διάταξη θεσπίσθηκε εξαίρεση από την απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους των ανωτέρω καταστημάτων, η ενεργοποίηση της οποίας εξαρτάται αποκλειστικώς από την καταβολή οικονομικού ανταλλάγματος (τέλους).
10. Επειδή, η κατά τα ανωτέρω εξαίρεση θεσπίσθηκε βάσει οικονομικού κριτηρίου και δη του άκαμπτου κριτηρίου της καταβολής 200 ευρώ ανά τ.μ. μέχρι του 1/2 του συνολικού εμβαδού του καταστήματος. Όπως δε συνάγεται από την προαναφερθείσα ρύθμιση του άρθρου 45 του ν. 3986/2011, όσο μεγαλύτερο εμβαδόν των κλειστών ή στεγασμένων χώρων των καζίνο και των κέντρων διασκέδασης άνω των 300 τ.μ. με ζωντανή μουσική (μέχρι του 1/2 του συνολικού εμβαδού αυτών) καταλαμβάνεται από τους χώρους των καπνιζόντων, τόσο μεγαλύτερο είναι το όφελος που προκύπτει για τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ αντίθετα, τόσο λιγότερο εξυπηρετείται ο σκοπός της μείωσης της κατανάλωσης καπνού και της έκθεσης σε αυτόν, στον οποίο αποβλέπει η διεθνής σύμβαση της 21ης Μαΐου 2003, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3420/2005. Συνεπώς, η εν λόγω εξαίρεση από την απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος δεν θεσπίσθηκε επί τη βάσει κριτηρίων προκυπτόντων από την προαναφερθείσα διεθνή σύμβαση, αλλά, αντιθέτως, υπαγορεύθηκε όπως εξ άλλου προκύπτει και από την αιτιολογική έκθεση του ν. 3896/2011, από δημοσιονομικούς λόγους, ήτοι από λόγους που παρίστανται, κατ’ εξοχήν, απρόσφοροι για την εξυπηρέτηση των επιδιωκομένων από την εν λόγω διεθνή σύμβαση σκοπών. Κατ’ ακολουθίαν, η προαναφερθείσα διάταξη του άρθρου 45 του ν. 3986/2011 είναι ανίσχυρη, ως αντιβαίνουσα στις διατάξεις της κυρωθείσης με το άρθρο πρώτο του ν. 3420/2005 διεθνούς συμβάσεως για τον έλεγχο του καπνού, η οποία, όπως αναφέρθηκε στη σκέψη 8, μετά την κύρωσή της με τη διαδικασία του άρθρου 28 παρ. 1 του Συντάγματος, έχει αποκτήσει επαυξημένη τυπική ισχύ έναντι κάθε αντίθετης διάταξης της εσωτερικής νομοθεσίας. Συνεπώς, η προσβαλλόμενη με την υπό κρίση αίτηση υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π./οικ.93828/18-8-2011 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με τον τίτλο «Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων για τη λειτουργία χώρων καπνιζόντων εντός των καζίνο και των κέντρων διασκέδασης, με μουσική, άνω των 300 τ.μ.» (Β΄2026), όπως ισχύει μετά την τροποποίησή της με την υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π.οικ. 134274/23-11-2011 κοινή απόφαση των ίδιων Υπουργών (Β΄2931), εκδοθείσα επί τη βάσει της ανωτέρω μη εγκύρου εξουσιοδοτικής διατάξεως του άρθρου 45 του ν. 3986/2011, είναι μη νόμιμη και, ως εκ τούτου, για τον λόγο αυτόν, πρέπει να ακυρωθεί, κατά τα βασίμως προβαλλόμενα με την κρινόμενη αίτηση.
11. Επειδή, μετά την ακύρωση της προσβαλλομένης αποφάσεως για τον ανωτέρω λόγο, παρέλκει ως αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών προβαλλομένων με την κρινόμενη αίτηση λόγων ακυρώσεως.
Δ ι ά τ α ύ τ α
Δέχεται την αίτηση.
Ακυρώνει την υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π./οικ.93828/18-8-2011 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με τον τίτλο «Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων για τη λειτουργία χώρων καπνιζόντων εντός των καζίνο και των κέντρων διασκέδασης, με μουσική, άνω των 300 τ.μ.» (Β΄2026), όπως ισχύει μετά την τροποποίησή της με την υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π.οικ. 134274/23-11-2011 κοινή απόφαση των ίδιων Υπουργών (Β΄2931). …