3. Το διερευνητικό στάδιο
Στο στάδιο αυτό, ο διαμεσολαβητής συναντά το κάθε μέρος χωριστά. Ο διαμεσολαβητής είναι πολύ σημαντικό να επαναλαμβάνει στο κάθε μέρος ότι οποιαδήποτε πληροφορία του περιέρχεται κατά τη διάρκεια των κατ’ ιδίαν συναντήσεων δεν μπορεί να κοινοποιηθεί στο άλλο μέρος, παρά μόνο αν συμφωνεί ρητά το μέρος που την έδωσε. Ο σκοπός της διερευνητικής φάσης είναι να μπορέσει ο διαμεσολαβητής να γνωρίσει το γίγνεσθαι της διαφωνίας (πώς, πότε, γιατί προκλήθηκε), το αν παίζει σημαντικό ρόλο ή όχι η συνέχιση των σχέσεων των μερών στο μέλλον, να μπορέσει να προκαλέσει την εκδήλωση και στη συνέχεια να δώσει διέξοδο και αποφόρτιση των συναισθημάτων των μερών (ξεσπάσματα θυμού, αγανάκτησης), να δημιουργήσει στενότερη σχέση εμπιστοσύνης με τα μέρη, να διασαφηνίσει τις προσδοκίες και τις ανάγκες των μερών και να τις ξεχωρίσει από τις δικαστικές απαιτήσεις τους, να δει τα σημεία προσέγγισης των μερών και έτσι να ανοίξει το δρόμο για την επικοινωνία τους, να βοηθήσει τα μέρη να σκεφτούν διαφορετικά σε σχέση με μια πιθανή συμφωνία και να επινοήσουν καινούριες λύσεις, να διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των μερών και να σιγουρευτεί ότι τα μέρη κατανοούν πλήρως αυτές τις πληροφορίες, να κάνει τα μέρη να συνειδητοποιήσουν τα αδύναμα σημεία τους όχι μόνο στη συγκεκριμένη διαφωνία, αλλά και το τι επακόλουθο θα έχει η μη επίτευξη συμφωνίας για το μέλλον τους περνώντας τους από το τεστ της πραγματικότητας (reality testing).
Οι ερωτήσεις που θέτει ο διαμεσολαβητής στα μέρη είναι σύντομες και ανοικτές, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στο κάθε μέρος να αναπτύξει όλη τη συλλογιστική του και να μην απαντώνται με απλά ένα «ΝΑΙ» ή ένα «ΟΧΙ» των μερών. Ο διαμεσολαβητής καθόλη τη διάρκεια των ερωτοαπαντήσεων πρέπει όχι μόνο να είναι, αλλά και να δείχνει «παρών, δίνοντας όλη του την προσοχή στον ομιλητή και ρωτώντας τον για τα συναισθήματα που πιστεύει ότι ένιωσε ο ομιλητής με βάση αυτά που περιγράφει. (active listening). Έτσι ο διαμεσολαβητής, ουσιαστικά προσελκύει τον ομιλητή να μιλήσει πιο πολύ, να ανοίξει και να τον εμπιστευτεί, ενώ παράλληλα αποφεύγεται η παραμικρή πιθανότητα να γίνει κάποια παρανόηση. Ο διαμεσολαβητής πρέπει να κρατάει όσο το δυνατόν λιγότερες σημειώσεις ή και κατά προτίμηση καθόλου, ώστε να έχει συνεχή οπτική επαφή με τα μέρη, αλλά και για να μην υπάρχει κίνδυνος οι σημειώσεις αυτές να διαβασθούν από κάποιον από το άλλο μέρος και έτσι να διαρραγεί η εμπιστευτικότητα και το απόρρητο της διαδικασίας. Είναι πολύ σημαντικό, κάθε φορά που ο διαμεσολαβητής θεωρεί ότι θα βοηθούσε την εξέλιξη της διαδικασίας μια συγκεκριμένη πληροφορία να μαθευτεί από το άλλο μέρος να ζητάει συγκεκριμένη συναίνεση να περάσει αυτήν την πληροφορία στο άλλο μέρος.
Είναι επίσης πολύ σημαντικό για την επιτυχία της διαμεσολάβησης, ο διαμεσολαβητής, αλλά και όλα τα συμμετέχοντα μέρη να κατανοούν ακριβώς τι ειπώθηκε από τον καθένα και τι ακριβώς εννοεί ο καθένας με αυτό που είπε και για να το πετύχει αυτό ο διαμεσολαβητής χρησιμοποιεί τις τεχνικές της αντανάκλασης (reflecting), επαναλαμβάνοντας τι ακριβώς του μεταδόθηκε, ιδιαίτερα όσον αφορά τα συναισθήματα, της παράφρασης (paraphrasing), λέγοντας με δικά του λόγια τι νομίζει ότι ειπώθηκε, του επαναπροσδιορισμού (refraising), αλλάζοντας τον τρόπο ή τις λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν, ώστε να υπάρξει μια νέα θετική προοπτική, της ανακεφαλαίωσης (summarizing), συνοψίζοντας το τι έχει ειπωθεί.
Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, ιδίως στα στάδια που ο διαμεσολαβητής προσπαθεί να αποκτήσει επαφή με τα μέρη, στη γλώσσα του σώματος, τόσο του ίδιου όσο και των μερών. Ο διαμεσολαβητής καθόλη τη διαδικασία, αλλά κυρίως στο διερευνητικό στάδιο, πρέπει να δείχνει: σεβασμό στα μέρη και μάλιστα στον καθένα από τους συμμετέχοντες στη διαμεσολάβηση χωριστά, ακούγοντάς τους προσεκτικά, ενσυναίσθηση, κατανοώντας και ανταποκρινόμενος στα συναισθήματα των μερών, μπαίνοντας στα παπούτσια του άλλου (put yourself in the other’s person’s shoes), όπως λένε και οι άγγλοι και αυθεντικότητα, να είναι ο εαυτός του και όχι κάποιος άλλος. Το στάδιο αυτό αποτελεί τον θεμέλιο λίθο για την επίτευξη της συμφωνίας.
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΔΗΜΟΣΘ. ΣΚΟΡΔΑΚΗ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ & ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ
ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΜΕΝΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΡΙΑ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΡΙΑ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΩΝ
SOLICITOR Αγγλίας & Ουαλίας
Πηγή: «Η ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟ 3898/2010 – ΜΙΑ ΜΕΡΑ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ» Βασιλική Σκορδάκη, Αθήνα 2012