Το τελευταίο μήνυμα από τον Άρη από το ρομπότ της NASA, το επονομαζόμενο “ΕΥΚΑΙΡΙΑ”, τον προηγούμενο Φεβρουάριο ήταν «Η μπαταρία μου είναι χαμηλή και … σκοτεινιάζει». Ένα μήνυμα γεμάτο παιδικότητα. Και τα νέα του “θανάτου” του ρομπότ “ΕΥΚΑΙΡΙΑ” προκάλεσαν ανά τον κόσμο συναισθήματα λύπης, μιας και τα ρομπότ έχουν μπει στη ζωή μας και όχι μόνο τα προσωποποιούμε, αλλά και θρηνούμε το “τέλος” τους.

Η ρομποτική έχει καταλάβει ένα σπουδαίο ρόλο στην ιατρική, ειδικά μετά το 2000 και περίπου 1500 ρομποτικές προστατεκτομές πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο, με σημαντικά θετικό πρόσημο στην ασφάλεια του ασθενή και στο χρόνο ανάνηψής του. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο αριθμός είναι πολύ μεγαλύτερος και εκτιμάται ότι το 2017, πραγματοποιήθηκαν 693.000 ρομποτικές επεμβάσεις. Το θετικό στη χρήση ρομπότ είναι ότι μειώνεται η κούραση και το στρες των χειρουργών, εφόσον βέβαια η ρομποτική επέμβαση γίνει σωστά.

Στην Αγγλία και Ουαλία, οι υποθέσεις ιατρικής αμέλειας, προωθούνται για εξώδικη επίλυση της διαφοράς μεταξύ ασθενούς και Νοσοκομείου, κυρίως με διαμεσολάβηση, από το ίδιο το Εθνικό Σύστημα Υγείας, ειδικά στις περιπτώσεις που η αντιδικία υφίσταται μόνον ως προς τον καθορισμό του ύψους του ποσού της αποζημίωσης, χωρίς να γίνεται δίκη για την υπαιτιότητα. Θυμάμαι μια διαμεσολάβηση που έλαβα μέρος στο Λονδίνο και αφορούσε υπόθεση ιατρικής αμέλειας, μεταξύ των Ελλήνων γονέων και του Νοσοκομείου.

Όλο και πιο συχνά πλέον, είναι τα φαινόμενα του εκφοβισμού (bullying), της παρενόχλησης (harassment) και της σεξουαλικής παρενόχλησης (sexual harassment) μέσα στην καθημερινή ζωή μας και εμφανίζονται κυρίως στην εργασία μας. Η εργασιακή παρενόχληση είναι ένα εξαιρετικά διαβρωτικό φαινόμενο που ασκεί αρνητική επιρροή στην επαγγελματική υπόσταση και ψυχοκοινωνική ευημερία των εργαζομένων, επηρεάζοντας αρνητικά την ψυχική υγεία, την παραγωγικότητα και την εργασιακή τους ικανοποίηση. Μάλιστα, από έρευνα που έγινε κατά την εκπόνηση μιας διδακτορικής διατριβής, τα ερευνητικά αποτελέσματα έδειξαν ότι το 11,6% των εκπαιδευτικών στην Ελλάδα έχουν πέσει θύματα εργασιακής παρενόχλησης κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών από την υποβολή της (2017), ενώ η κυρίαρχη μορφή παρενόχλησης είναι οριζόντια και οι συχνότερες παρενοχλητικές συμπεριφορές είναι έμμεσης μορφής.

Με πηχαίους τίτλους, οι εφημερίδες της χώρας διατυμπάνιζαν πρόσφατα ότι έλαβε τέλος η δικαστική διαμάχη γνωστού δικηγόρου της Αθήνας και της πρώην συζύγου του, για τα περιουσιακά στοιχεία που αποκτήθηκαν ενόσω ήταν παντρεμένοι. Η δικαστική απόφαση του 9ου Τμήματος του Εφετείου Αθηνών δικαίωσε τελικά το γνωστό δικηγόρο και υποχρέωσε την πρώην σύζυγό του να του καταβάλει 92.000 ευρώ για δικαστικά έξοδα. Και όλα αυτά, δώδεκα χρόνια μετά τον επεισοδιακό χωρισμό τους.

Ανέφερα σε προηγούμενη δημοσίευση, πόσο σημαντικό είναι ο Διαμεσολαβητής να γνωρίζει εκ των προτέρων αν τα μέρη που προσέρχονται στη διαμεσολάβηση είναι διαφορετικής πολιτισμικής προέλευσης από τον ίδιο. Ο λόγος είναι απλός. Για να μελετήσει και έτσι να προσπαθήσει να κατανοήσει τους τρόπους συμπεριφοράς των μερών, τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμά τους, ώστε να είναι ο ίδιος ο διαμεσολαβητής απαλλαγμένος από προκαταλήψεις και στερεότυπα και μέσα από τη γνώση αυτή να μπορέσει να δημιουργήσει διαύλους επικοινωνίας, αφού η επικοινωνία σε κάθε πολιτισμό έχει διαφορετικό τρόπο έκφρασης.

Θυμάμαι μια περίπτωση, στην οποία ήμουνα συνδιαμεσολαβήτρια με έναν Άγγλο Διαμεσολαβητή και η διαμεσολάβηση έλαβε χώρα στο Λονδίνο.

ΟΙ ΠΟΙΟΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗ

Σημαντικό στοιχείο επιτυχίας της  διαδικασίας της διαμεσολάβησης είναι απαραίτητα ένας καλός διαμεσολαβητής και καλοί παραστάτες δικηγόροι. Ο Διαμεσολαβητής, αλλά το ίδιο ισχύει και για τους Παραστάτες Δικηγόρους, είναι σημαντικό να έχει ποιοτικές ιδιότητες και ειδικότερα να είναι:

• Αξιόπιστος/να έχει καλή φήμη ότι ο λόγος του είναι συμβόλαιο, να μην ψεύδεται, να μη χρησιμοποιεί τις πληροφορίες που έχει, διαστρέφοντάς τες. Ο λόγος σου, η εμπιστοσύνη που εμπνέεις, σε ακολουθούν πάντα.
• Καλός ακροατής: Ο Διαμεσολαβητής πρέπει να έχει αυτή την τέχνη, γιατί περί τέχνης πρόκειται, να ακούει τα μέρη, αλλά και κάθε συμμετέχοντα στη διαδικασία.

Σύμφωνα με το ν. 4512/2018, ως «διαμεσολαβητής» νοείται τρίτο πρόσωπο σε σχέση με τους διαδίκους και τη διαφορά,  που αναλαμβάνει να διαμεσολαβήσει με κατάλληλο, αποτελεσματικό και αμερόληπτο τρόπο, διευκολύνοντας τα συμμετέχοντα μέρη να βρουν μια κοινά αποδεκτή λύση της διαφοράς τους.

Ο Διαμεσολαβητής λοιπόν είναι τρίτο πρόσωπο σε σχέση με τους διαδίκους και συνεπώς είναι ουδέτερος/αμερόληπτος προς τη διένεξη και τα διάδικα μέρη.

Και πώς επιλέγεται αυτό το τρίτο πρόσωπο; Πρέπει να αποτελέσει κριτήριο βαρύνουσας σημασίας η εν γένει εμπειρία του ως διαμεσολαβητής, ή η εξειδίκευσή του σε συγκεκριμένο τομέα, που άπτεται του αντικειμένου της διαφοράς; Απαιτείται, να έχει εξειδικευμένες γνώσεις; Ο συνδυασμός εμπειρίας και εξειδίκευσης είναι σαφώς επιθυμητός, αλλά ο καλός Διαμεσολαβητής, με γνώση της διαδικασίας και άνετος στη χρήση των κατάλληλων τεχνικών, εύκολα μπορεί να βοηθήσει τα μέρη να φύγουν από τις θέσεις τους και να δουν τα πραγματικά τους συμφέροντα που θα τους οδηγήσουν στην επίλυση της διαφοράς τους.

Β. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ

Συμβατότητα προς τις επιταγές των άρθρων 6 παρ.1 της ΕΣΔΑ και 20 του Συντάγματος

Στο προηγούμενο άρθρο μου έθεσα τα γεγονότα, σε σχέση με την υποχρεωτική υπαγωγή κάποιων υποθέσεων στη διαμεσολάβηση. Ο νόμος 4512/2018 πραγματικά τάραξε τα νερά, πολλοί θεσμικοί φορείς αντέδρασαν, με αποτέλεσμα το αρχικά κατατεθέν σε διαβούλευση σχέδιο νόμου να είναι σοβαρά διαφοροποιημένο από τον ψηφισθέντα νόμο, πολλά ακούστηκαν για τη συνταγματικότητα ή μη του μέτρου και τελικά επέφεραν την αναστολή του άρθρου για ένα χρόνο.

ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΤΗΤΑ

Α. ΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ

Με το ν. 4512/2018 (ΦΕΚ 5/17-01-2018, τ. Α’), καθιερώθηκε, πλέον οριστικά, η διαμεσολάβηση ως θεσμός και με το άρθρο 205 αυτού, καταργήθηκε κάθε αντίθετη διάταξη που ρυθμίζει διαφορετικά θέματα και μόνον οι διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 3898/2010 διατηρούνται σε ισχύ. Μάλιστα στην αιτιολογική έκθεση του νόμου αυτού ρητά δηλώνεται ότι «οι νέες ρυθμίσεις που επέρχονται στον κλάδο της εξωδικαστικής επίλυσης των διαφορών με τη διαμεσολάβηση, συνιστούν νέο σταθμό για την ισόρροπη προώθηση ενός πλήρους δικαιϊκού συστήματος, το οποίο συνδράμει σε μια ταχεία, αποτελεσματική, οικονομικά ορθότερη και εκσυγχρονισμένη με τις διεθνείς και ευρωπαϊκές επιδιώξεις για την πρόσβαση στην δικαιοσύνη.». Η καινοτομία του νόμου αυτού συνίσταται στο ότι εκτός από τις δυνητικά υπαγόμενες στη διαμεσολάβηση διαφορές, όπως ορίζονται στο άρθρο 180, καθορίζεται και η υποχρεωτικότητα υπαγωγής συγκεκριμένων ιδιωτικών διαφορών, αυτών του άρθρου 182, στη διαδικασία της διαμεσολάβησης και μάλιστα με ποινή απαραδέκτου της συζήτησης του ενδίκου βοηθήματος ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου και με ημερομηνία ισχύος του άρθρου 182, από 17/10/2018.

ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ

Η Επιστημονική Επιτροπή για τη Διαμεσολάβηση στις Διοικητικές Διαφορές του ΟΠΕΜΕΔ, που ορίσθηκε με σκοπό την επιστημονική διερεύνηση της δυνατότητας υιοθέτησης εξωδικαστικών μεθόδων επίλυσης των διοικητικών διαφορών και μορφών Διαμεσολάβησης στο Δημόσιο Δίκαιο. Εξετάζοντας την ευρωπαϊκή πρακτική παρατήρησε ότι η Διαμεσολάβηση είναι θεσμός στην Ευρώπη, λειτουργεί συμπληρωματικά κι όχι απλά σαν μια εναλλακτική μέθοδος επίλυσης διαφορών και τα Ευρωπαϊκά κράτη την έχουν εντάξει και στις διοικητικές διαφορές με μεγάλη επιτυχία.