Αιτήσεις αναιρέσεως εκδοτικής εταιρείας κατά αποφάσεων εκδοθεισών επί αγωγών για αποζημίωση από τον αποκλεισμό εφημερίδας από το δικαίωμα σε δημοσιεύσεις εταιρικών στοιχείων ΑΕ και ΕΠΕ.

ΣτΕ Α΄ Τμ. 5μ. 2317/2022 και 2318/2022
Πρόεδρος: Μ.-Ελ. Κωνσταντινίδου, Αντιπρόεδρος
Εισηγητές: Ν. Σκαρβέλης, Σύμβουλος
Χ. Κομνηνός, Πάρεδρος

Σύμφωνες με τις διατάξεις των άρθρ. 14 και 5 παρ. 1 Συντ. και της ΕΣΔΑ οι διατάξεις των άρθ. 26 και 43β του κ.ν. 2190/1920 και 22 παρ. 4 του ν. 3190/1955, που θέτουν προϋποθέσεις για το δικαίωμα των εφημερίδων να προβαίνουν σε δημοσιεύσεις εταιρικών στοιχείων των ΑΕ και ΕΠΕ. Έννοια των διατάξεων αυτών σε συνδυασμό με την παρ. 5 του άρθρ. 13 του ν. 2328/1995 όσον αφορά τις προϋποθέσεις που πρέπει να συντρέχουν για τις εφημερίδες της Θεσσαλονίκης.
Με τις 2317/2022 και 2318/2022 αποφάσεις του Α΄ Τμ. (5μελούς) επί αιτήσεων αναιρέσεως εκδοτικής εταιρείας κατά αποφάσεων εκδοθεισών επί αγωγών αποζημιώσεως για ζημία από τον αποκλεισμό εφημερίδας από το δικαίωμα σε δημοσιεύσεις εταιρικών στοιχείων Α.Ε. και Ε.Π.Ε., το Δικαστήριο έλαβε κατ’ αρχάς υπόψη του ότι, όπως έχει ήδη κριθεί, από τις διατάξεις των άρθρ. 14 Συντ. και 10 Ε.Σ.Δ.Α. κατοχυρώνεται το θεμελιώδες για μία δημοκρατική κοινωνία δικαίωμα της ελεύθερης εκφράσεως και διαδόσεως των στοχασμών, μεταξύ των άλλων, και διά του τύπου (ελευθεροτυπία). Το δικαίωμα της ελευθεροτυπίας περιλαμβάνει αφενός μεν το δικαίωμα του τύπου να πληροφορεί το κοινό, προϋπόθεση για την άσκηση του οποίου αποτελεί η, ωσαύτως κατοχυρούμενη με τις ανωτέρω διατάξεις, ελεύθερη αναζήτηση και συλλογή πληροφοριών, αφετέρου δε, ενόψει και του άρθρ. 5 παρ. 1 του Συντάγματος, το δικαίωμα κάθε πολίτη να πληροφορείται και να ενημερώνεται τακτικά και ελεύθερα για κάθε πολιτικό και κοινωνικό εν γένει θέμα που τον ενδιαφέρει. Η συνταγματική, όμως, αυτή διάταξη ουδόλως επιβάλλει στον νομοθέτη να λαμβάνει μέτρα ή να χορηγεί παροχές οι οποίες θα τείνουν στην οικονομική ενίσχυση των επιχειρήσεων τύπου, η δε άσκηση του δικαιώματος της ελευθεροτυπίας τελεί υπό την επιφύλαξη της τηρήσεως των γενικώς ισχυόντων κανόνων δικαίου της κείμενης νομοθεσίας. Περαιτέρω, από τις διατάξεις των άρθρ. 26 και 43β του κ.ν. 2190/1920 και 22 παρ. 4 του ν. 3190/1955, με τις οποίες επιβάλλεται η δημοσίευση των προσκλήσεων των γενικών συνελεύσεων των Α.Ε. καθώς και των ισολογισμών και των λοιπών αναφερόμενων στις διατάξεις αυτές στοιχείων των Α.Ε. και Ε.Π.Ε. εκτός των άλλων και στις πληρούσες τις κατά νόμο προϋποθέσεις εφημερίδες, επιδιώκεται η ευρύτερη δημοσιότητα των στοιχείων αυτών, χάριν της προστασίας των συμφερόντων των μετόχων και των εταίρων των εν λόγω εταιρειών καθώς και του συναλλασσόμενου κοινού και, κατ’ επέκταση, της εθνικής οικονομίας, δηλαδή η κατά τους όρους του νόμου εν λόγω δημοσίευση αποβλέπει στην ικανοποίηση του δημόσιου συμφέροντος. Ενόψει δε του σκοπού των διατάξεων αυτών, που είναι η εξασφάλιση της κατά τα ως άνω ευρύτερης δημοσιότητας, το Δικαστήριο έκρινε περαιτέρω ότι η απαίτηση της ελάχιστης ημερήσιας κυκλοφορίας των 5.000 φύλλων, που προβλέπεται για τις ημερήσιες πολιτικές εφημερίδες των Αθηνών, έχει την έννοια της ελάχιστης πωλήσεως 5.000 φύλλων ημερησίως και όχι απλώς της τυπώσεως και διαθέσεως προς πώληση των εν λόγω φύλλων. Οι διατάξεις αυτές, εφόσον στοχεύουν στην εξυπηρέτηση του ως άνω δημόσιου σκοπού της ευρύτερης δυνατής δημοσιότητας των ως άνω εταιρικών στοιχείων και όχι στην οικονομική ενίσχυση των εφημερίδων (για την οποία δεν υφίσταται συνταγματική υποχρέωση του νομοθέτη να λαμβάνει μέτρα ή να χορηγεί παροχές), δεν αντιβαίνουν ούτε στο άρθρ. 14 Συντ. ούτε στην κατοχυρούμενη από το άρθρ. 5 Συντ. οικονομική και προσωπική ελευθερία ούτε στα άρθρ. 10 και 14 Ε.Σ.Δ.Α. και 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της Συμβάσεως αυτής, καθόσον μάλιστα με τις ως άνω διατάξεις δεν εισάγεται απαγόρευση ή περιορισμός δημοσιεύσεως συγκεκριμένης ύλης στις εφημερίδες που δεν πληρούν τις τασσόμενες από τις διατάξεις αυτές προϋποθέσεις, αλλά οι διατάξεις αυτές έχουν απλώς την έννοια ότι η δημοσίευση των ως άνω εταιρικών στοιχείων σε μη πληρούσα τα κριτήρια που θέτουν εφημερίδα δεν εκπληρώνει την υπό του νόμου σχετική υποχρέωση. Περαιτέρω, με τη διάταξη της παρ. 5 του άρθρ. 13 του ν. 2328/1995 ορίστηκε ότι οι διατάξεις που διέπουν τις ημερήσιες πολιτικές εφημερίδες των Αθηνών ισχύουν αναλόγως και ως προς τις ημερήσιες πολιτικές ή οικονομικές εφημερίδες που εκδίδονται στη Θεσσαλονίκη, στην περίπτωση δε αυτήν η προϋπόθεση της ευρείας κυκλοφορίας νοείται ως ευρεία κυκλοφορία στην περιοχή Μακεδονίας-Θράκης. Κατά συνέπεια, οι ημερήσιες πολιτικές εφημερίδες που εκδίδονται στον Δήμο Θεσσαλονίκης θα πρέπει, εκτός των άλλων, να έχουν στην περιοχή αυτήν πραγματική ημερήσια κυκλοφορία με την έννοια που προαναφέρεται τουλάχιστον 5.000 φύλλων, καθώς και να αποστέλλουν στην επαρχία, μέσω των πρακτορείων εφημερίδων, τουλάχιστον 5.000 φύλλα ημερησίως. Του νόμου δε μη διακρίνοντος, η προϋπόθεση αυτή ισχύει τόσο για τις δημοσιεύσεις των εταιρικών στοιχείων των Α.Ε και Ε.Π.Ε. που εδρεύουν εκτός του Νομού Θεσσαλονίκης, στις οποίες προβαίνουν οι εν λόγω εφημερίδες κατ’ αναλογία όσων ισχύουν για τις αντίστοιχες εφημερίδες των Αθηνών, όσο και για τις δημοσιεύσεις των εταιρικών στοιχείων των εν λόγω εταιρειών που εδρεύουν εντός του Νομού Θεσσαλονίκης, σύμφωνα με όσα ορίζονται στη διάταξη του προτελευταίου εδαφίου της περ. (γ) της παρ. 2 του άρθρ. 26 του κ.ν. 2190/1920. Δεν υφίσταται δε παραβίαση της κατ’ άρθρ. 4 Συντ. αρχής της ισότητας μεταξύ των εφημερίδων των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης ούτε της αρχής της αναλογικότητας εκ του ότι δεν ορίζεται για τις εφημερίδες της Θεσσαλονίκης μικρότερος (κατ’ αναλογία του πληθυσμού της περιοχής της Μακεδονίας-Θράκης προς τον συνολικό πληθυσμό της Χώρας) αριθμός από 5.000 φύλλα ημερήσιας πραγματικής κυκλοφορίας ή αποστολής στην επαρχία, αφού σκοπός των διατάξεων αυτών είναι η εξασφάλιση της ευρείας δημοσιότητας των εταιρικών στοιχείων χάριν της προστασίας των συμφερόντων των μετόχων και των εταίρων των ως άνω εταιρειών καθώς και του συναλλασσόμενου κοινού, ο δε αριθμός των 5.000 φύλλων πραγματικής ημερήσιας κυκλοφορίας ή αποστολής στην επαρχία είναι ο ελάχιστος κατά την εκτίμηση του νομοθέτη απαιτούμενος για την επίτευξη της δημοσιότητας αυτής, η οποία δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί από εφημερίδες που δεν πληρούν τις ως άνω προϋποθέσεις. Θα υφίστατο μάλιστα, ενδεχομένως, αδικαιολόγητη διαφορετική αντιμετώπιση όμοιων καταστάσεων σε αποδοχή της αντίθετης ερμηνευτικής εκδοχής, αφού με την αντίθετη αυτήν εκδοχή τα οικονομικά στοιχεία των εταιρειών που δημοσιεύονται στις ημερήσιες εφημερίδες που εκδίδονται στη Θεσσαλονίκη θα υπέκειντο σε λιγότερο ευρεία δημοσίευση σε σχέση με των λοιπών εταιρειών της Χώρας.